Wêreld raak al beter, meen kenners op Woordfees

Elizabeth Sidiropoulos. (Foto: saiia.org.za)

Dit is dalk ʼn ongelyke proses en dit gebeur met stampe en stote, maar die wêreld raak ʼn beter plek, het drie uitnemende kenners van die wêreldpolitiek Woensdag tydens ʼn bespreking op die Woordfees op Stellenbosch saamgestem.

Gister se bespreking in die diskoersreeks het gehandel oor die vooruitsigte vir die wêreldpolitiek, en Suid-Afrika se rol daarin. Die deelnemers was die kenners Elizabeth Sidiropoulos, dr. Ismail Lagerdien en dr. Greg Mills, met Tim du Plessis as gespreksleier.

Sidiropoulos het die bespreking ingelei met die stelling dat die wêreldorde eintlik wordend is en dat dit nie presies seker is hoe dit uiteindelik vorm gaan aanneem nie. Die verkiesing van pres. Donald Trump en die uitwerking van Brexit sowel as die opkoms van Rusland en China, laat die wêreld anders lyk as wat dit teen die einde van die Koue Oorlog gelyk het.

Sy het dit vergelyk met die nuwe wêreldorde wat aan die einde van die Eerste Wêreldoorlog vorm aangeneem het, maar meer as ʼn kwarteeu en nog ʼn wêreldoorlog geneem het om finaal beslag te kry.

Volgens haar het internasionale organisasies nog nie hul aard en vorm by hierdie wordende wêreldorde aangepas nie, en sal hulle een of ander tyd moet.

Op ʼn vraag van Du Plessis of die gevolge van Brexit en Trump se verkiesing “reggestel” kan word, het Lagerdien geantwoord dat hy nie so dink nie. Hy het ook verwys na Francis Fukuyama se stelling in 1991 met die ontvriesing van die Koue Oorlog dat “die einde van die geskiedenis” aangebreek het, waarby hy bedoel het die liberale kapitalisme was die enigste opsie oor vir wêreldmoondhede.

“Dit was ʼn optimistiese era, maar toe volg die een ekonomiese krisis op die ander, van Mexiko tot Suidoos-Asië, die dotcom-borrel, die mislukking van die Doha-onderhandelinge en die 9/11-aanval op die VSA,” aldus Lagerdien.

“Globalisering en oop markte as liberale ideaal het nie gewerk nie. Dit het op baie plekke gelei tot die huidige teenreaksie van etno-nasionalisme en konserwatisme; onder meer ook in Brasilië, die Filippyne en selfs in sekere kringe in Suid-Afrika.”

Mills het gewaarsku teen die neiging om elke verwikkeling tot ʼn tendens te verklaar – die verkiesing van George W. Bush tot Amerikaanse president is destyds as begin van ʼn tendens geëien, wat toe nie so was nie, want Barack Obama het hom opgevolg. En toe kom Donald Trump aan die beurt….

Mills het daarop gewys dat welvaart wêreldwyd toeneem, hoewel nie gelykmatig nie, sodat dit waar is dat globale ongelykheid toeneem. Ook in Afrika raak dinge al beter – in 1980 was daar op die hele vasteland net twee demokrasieë. Tans is daar 32, waarvan tien as volkome vry samelewings geklassifiseer word.

Mills het gesê hy weet nie of hierdie eeu die Chinese eeu gaan wees soos sommige beweer nie, maar het geen twyfel nie dat dit die Asiese eeu gaan wees. Mills voer aan Afrika moet kyk wat Asië reg doen, en probeer om hulle dit na te doen.

Sidiropoulos het saamgestem dat die wêreld ʼn al beter plek raak. Soms, soos met Brexit, tas die kiesers egter mis. Hulle sal dit nog agterkom, maar dis ʼn teken dat mense maklik uitgelaat voel.

Sy het aangevoer dat geen duidelike alternatief vir die kapitalistiese model al ontwikkel is nie.

Oor Rusland het Lagerdien uitgewys dat die land geen ervaring van die liberale demokrasie gehad het voor 1991 nie, en uitgewys dat die kapitalisme daar staanplek gekry het voor demokrasie.

“Rusland soek nog na sy rol,” het Lagerdien gesê.

Waaroor Mills wonder, is wat vir Rusland voorlê ná die huidige ampstyd van pres. Wladimir Poetin. Gaan daar weer ʼn Medvedev-opsie wees – ʼn mag agter die troon?