Dr. Gawie du Toit
(Foto: Du Preez de Villiers)
Vir enige land is selfvoorsiening van bekostigbare hoë kwaliteit voedsel vir voortbestaan van kardinale belang. Vir Suid-Afrika is die mieliebedryf die hoekpilaar vir die volhoubare voorsiening van hierdie voedsel aan die bevolking. Dus rus voedselsekerheid gevolglik vierkantig op die skouers van die mielie!
In dié verband moet ʼn mens in gedagte hou dat die mielie regstreeks verantwoordelik is vir die energiebehoefte van die mens en onregstreeks die proteïenbehoefte deur middel van die veebedryf. Daarbenewens word die nodige vitamiene deur groente en vrugte gelewer.
Gesien teen die agtergrond van ʼn grootskaalse gesprek deur verskeie persone wêreldwyd oor probleme met voedselvoorsiening aan agt miljard mense, die miljoene wat reeds honger ly (veral in Afrika), verdere verswarende omstandighede met oorlog in Midde-Ooste, die Suezkanaal wat blokkeer word, is dit absoluut gebiedend noodsaaklik dat Suid-Afrika ʼn finansieel gesonde mieliebedryf moet hê – wat grootliks finansieel onafhanklik moet kan produseer.
(Foto: Du Preez de Villiers)
Nou is dit egter hier waar die “kinkel in die kabel” kom – mielieboere se skuldlas is te groot, en dit hoef nie so te wees nie. Volgens Statistiek Suid-Afrika en waarnemers beloop skuld vir die mieliebedryf skrikwekkende miljarde rande.
Die besliste vraag is dan: Waaraan kan hierdie skuld toegeskryf word, wat het aanleiding daartoe gegee? Vele antwoorde kan waarskynlik aangehaal word en selfs tegnologie en innovasie kon nie verhoed dat produksiekoste toeneem nie. Die werklikheid is dat koste hand uitruk en te hoog is.
Die verkeerde probleem
Die prysstruktuur word egter deurgaans as hoofoorsaak uitgesonder, veral die pryse van insetprodukte wat buitensporig toeneem. Kunsmispryse word veral as voorbeeld genoem, aangesien dit die grootste koste-item vir die mielieboer is.
Daarenteen word geen oorweging daaraan geskenk dat fisiese produksiemiddele wat toegedien word, moontlik heeltemal te veel kan wees nie. Is die vraag al ooit gevra of daar byvoorbeeld nie te veel kunsmis in die verlede toegedien is en so ook “ander” insette nie?
Sal die vermindering van veral oormaat NPK-inset nie ʼn heelwat groter bydrae tot verminderde produksiekoste lewer as die prysverhoging daarvan nie? Dié aangeleentheid van moontlike onnodige oormaat NPK-inset wat produksiekoste van mielies deur die dak jaag, sal nou onder die loep geneem word.
Hoë kunsmisinsette
ʼn Duidelike antwoord behoort na vore te kom soos toegelig deur navorsingsresultate in die volgende twee figure. Dit is afkomstig uit ʼn onlangse proefaksie wat as voorbeeld dien van ʼn reeks soortgelyke proewe wat onderneem is die afgelope meer as 40 jaar.
Oesresultate vir NPK-behandelings volg nou hiermee in die onderstaande figuur.
Die oestoename word dus geleidelik minder van 2.4-, 0.55- tot 0.19 t/ha. Dus vind geen reglynige toename plaas nie, maar wel ʼn geleidelike afname. Die werklike betekenis van hierdie oeste se kleinerwordende toename sal eers waarde kry wanneer misstofkoste afgetrek word van die bruto-inkomste van elk, om “wins” bo misstofinset te lewer.
Nou bepaal ʼn baie bekende natuur- en ekonomiese wet van dalende-meer-opbrengs, dat geen maksimum oes ooit die beste wins kan lewer nie. Die betekenis van genoemde wet sal nou beskou word, soos toegelig deur die waardes van “wins” vir die onderskei oeste te vergelyk:
Volgens bostaande figuur is dit duidelik dat die maksimum oes van 9,14 t/ha nie die prestasie kon herhaal om ook maksimum wins te lewer nie. Vergelyk dan R22 877/ha wins met die kleiner oes van 8,95 t/ha se groter wins van R23 454/ha. Die maksimum oes (9,14 t/ha) het inderdaad dan met R482/ha swakker presteer as die kleiner oes (8,95 t/ha) – en dit tenspyte van R1 147/ha groter spandering teenoor die kleiner oes se laer NPK-koste.
Daar moet dus ernstig gewaak word teen die sindroom van spandering van R1 om slegs 90 sent te maak, wat beslis nie goeie besigheid is nie.
Onthou altoos dat risiko met onvoorspelbare klimaat nie uit die oog verloor moet word met ekstra spandering om groot oeste te jaag wat nie winsgewend is nie.
Die antwoord dan?
Dat daar dus ʼn groot skroef los is met bemesting van mielies, bestaan geen twyfel nie. NPK-aanbevelings met gevolglike buitensporige misstofaanwending is ernstig uit koers uit.
Dit is nou baie duidelik dat al manier om uit hierdie skuldknyptang te kom, is om koste te verminder (veral NPK), ook minder te spandeer en veral nie maksimum oeste te jaag nie. Dit gaan dus oor geld in die sak (maksimum wins) en nie die opbrengs-beker vir maksimum oes in die mielieklub nie!
Mielieboere sal uiters oordeelkundig te werk moet gaan met die keuse van die regte hoeveelheid misstoftoediening vir winsgewende produksie. Hulle sal veral daarop bedag moet wees dat bemestingsadviseurs hulle onnodig kunsmis laat toedien, wat nie ʼn positiewe finansiële resultaat lewer nie – kies die regte adviseur.
ʼn Suksesverhaal
ʼn Voorbeeld van een van ʼn aantal produsente wat reeds ʼn nugter bemestingsbenadering volg om maksimum wins te behaal en nie maksimum oes na te jaag nie, is Sjaak van der Smit van Cullinan.
Sjaak van der Smit van Cullinan (Foto: Verskaf)
Hierdie foto is van Sjaak by groenmielies wat vir die sesde oes slegs stikstof ontvang het (plant en bobemesting van N). Grondwaardes van pH, P en K is gunstig en word deur middel van grondontleding dopgehou om deurgaans voldoende te wees.
Vir die groter mieliebedryf is grond-P-waardes in die verlede hoofsaaklik (met geringe uitsonderings) opgebou na hoë vlakke, sodat dit boere kan loon om ruimskoots daarvan gebruik te maak, tesame met K-syfers wat soortgelyk goed voorsien is. So ook kan mielies op die vorige jaar se sojalande, eweneens met aansienlik minder N klaarkom, afgesien van geen P en K nie.
ʼn Volhoubare mieliebedryf
Tenslotte moet beklemtoon word dat weens die wêreld-voedselprobleem, dit absoluut noodsaaklik is dat Suid-Afrika verseker moet wees van ʼn stewige en volhoubare mieliebedryf wat finansieel kerngesond moet wees om met die wêreldmark mee te ding.
Dit beteken mielies sal winsgewend en goedkoper produseer moet word vir volhoubaarheid en voedselsekerheid. En dit kan alleen plaasvind met verstandig verminderde produksie-insette, gebaseer op navorsing, veral met NPK-proewe.
Indien produsente genoemde benadering nougeset toepas om mielies winsgewend te produseer, kan ʼn “nuwe dagbreek” op die horison verskyn wat van kardinale belang is vir ekonomies volhoubare voedselproduksie.
Vanuit voorgaande proefresultate en bespreking, is dit onteenseglik duidelik dat daar geld in mielieproduksie is en kan dit wel winsgewend en volhoubaar produseer word.
- Dr. Gawie du Toit is ‘n grondkundige.
