‘Hou Ramakgopa fyn dop’ – Sakeliga

Kgosientso (Sputla) Ramokgopa tydens sy termyn as Tshwane-burgemeester. (Foto: Verskaf)

Die nuutaangestelde minister in die presidensie vir elektrisiteit, Kgosientso Ramokgopa, se aktiwiteite behoort met groot omsigtigheid dopgehou te word. Veral in die lig van ʼn reusetenderskandaal waarby hy betrokke was in sy tyd as burgemeester van die Tshwane-munisipaliteit, wat belastingbetalers miljarde gekos het.

Só sê die organisasie Sakeliga wat tussen 2014 en 2017 uitgerekte hofsake gevoer het teen die Tshwane-munisipaliteit onder Ramokgopa se burgemeesterskap. Ramokgopa het sy amp as burgemeester verlaat te midde van R2 miljard se bykomende skuldlas op die munisipaliteit weens ʼn onwettige ooreenkoms vir die installasie en onderhoud van elektrisiteitsmeters waarop hy afgeteken het. Dit boonop ná verskeie waarskuwings van sy politieke base en opposisiepartye dat die ooreenkoms geen voordeel vir die stad sou inhou nie.

Luidens hofstukke het die stadsraad, onder leiding van Ramokgopa, ʼn kontrak met PEU Capital aangegaan vir die installasie van “slim” elektrisiteitsmeters. Sakeliga en andere het in hofstukke uitgewys dat Tshwane kon kies om hul eie slim elektrisiteitsmeters teen sowat R11 miljoen per jaar te bedryf, maar volhard het om 70 keer die bedrag aan ʼn kontrakteur te betaal. Die ooreenkoms met PEU het behels dat Tshwane 19,5 sent in die rand aan PEU as kommissie moes oorbetaal vir elke rand elektrisiteit verkoop. Die destydse minister van finansies, Pravin Gordhan, het gewaarsku dat Tshwane elektrisiteit teen ʼn verlies sou verkoop, aangesien die kommissie betaalbaar aan PEU meer sou wees as die winsgrens waarteen Tshwane ʼn eenheid elektrisiteit mog verkoop. Boonop het Tshwane elektrisiteit wat in grootmaat by Eskom gekoop is, ook deur die PEU-stelsel gekanaliseer en sodoende twee keer vir sy eie elektrisiteit betaal. Ramokgopa het hom ook nie gesteur aan sy eie finansiële hoof se advies dat die projek nog nooit die verwagte voordele ingehou het nie en ook nooit sou nie.

“Weens die litigasie en ander druk is Tshwane later genoop om die kontrak met PEU te kanselleer en die infrastruktuur by PEU oor te koop. Die stadsbestuur kon ʼn kansellasiereëling met PEU beding wat tot ʼn terugbetaling vir die stad sou lei, maar ná Ramokgopa se oorweging van die reëling het ʼn nuwe reëling agter toe deure tot stand gekom, waarkragtens die stad eerder kansellasiebedrae aan PEU sou moes betaal,” verduidelik Piet le Roux, uitvoerende hoof van Sakeliga. “Weer het Sakeliga en ander partye ingegryp en met sukses ʼn dringende interdik bekom om die nadelige kansellasieooreenkoms te stop, en sodoende die oorbetaling van R950 miljoen aan PEU te staak. Teen die tyd wat die hofbevel bekom is, is groot skade egter reeds aangerig, omdat die stad vir etlike jare nagenoeg R630 miljoen per jaar aan PEU oorbetaal het vir ‘dienste gelewer’.”

Die hooggeregshof in Pretoria het uiteindelik in 2017 in die applikante se guns bevind dat die ooreenkoms tussen Tshwane en PEU in geheel onwettig en ongrondwetlik was, en dat ʼn bedrag van R950 miljoen in ʼn trustrekening aan die munisipaliteit oorbetaal moes word, en nie aan PEU nie. “Tshwane worstel tot vandag egter steeds met die gevolge van die onwettige PEU-kontrak wat onder Ramokgopa se leiding en op sy aandrang aangegaan is.”