Deur Jan Vermeulen
Minister Angie Motshekga (Foto: @GovernmentZA/X/Twitter)
Angie Motshekga, minister van basiese onderwys, het verlede week aangekondig dat Suid-Afrika se matriekslaagsyfer vir die klas van 2023 82,9% is – ʼn historiese hoogtepunt vir die openbare skoolstelsel sedert minstens 1985.
Suid-Afrika se matriekslaagsyfer het die afgelope twee jaar aansienlike spronge beleef, vanaf 76,4% in 2021.
Dieselfde het in 2003, 2013 en 2018 gebeur.
Die slaagsyfer het van 48,9% in 1999 tot 73,3% in 2003 opgeskiet.
Nadat dit in 2009 tot 60,6% teruggesak het, het dit in 2013 tot 78,2% geklim.
Dit het toe tot 70,7% in 2015 gedaal voordat dit in 2018 na 78,2% teruggekeer het.
Dit laat die vraag ontstaan: is daar ʼn onderliggende oorsaak vir so ʼn gereelde herhalende patroon in Suid-Afrika se matriekslaagsyfer?
Daar is ʼn gemeenskaplike faktor wat al drie hierdie tydperke spesiaal maak – die groot spronge in die slaagsyfer gaan altyd die algemene verkiesings vooraf.
Benewens die feit dat dit ʼn groot politieke gesprekspunt is, sal baie wat by die hoë slaagsyfer baat gevind het ook daardie jaar vir die eerste keer kan stem.
Die departement van basiese onderwys se amptenare kan argumenteer dat die hoër slaagsyfers voor verkiesingsjare bloot toevallig is. Dit regverdig egter ʼn ondersoek.
Voorkom dat leerders druip
Die matriekslaagsyfer is ʼn syfer wat maklik gemanipuleer kan word deur makliker eksamens, punte-aanpassings, of bloot deur die standaarde te verlaag.
Een uiters doeltreffende hulpmiddel om die matriekslaagsyfer te verhoog, is om te verseker dat leerders wat dalk nie die eksamens gaan slaag nie, dit nie skryf nie.
Dié feit blyk uit die verwarrende syfers wat deur die departement van basiese onderwys (DBO) en Umalusi geplaas is oor die studente wat in 2023 matriek geskryf het.
Volgens Umalusi se verslag wat die week voor die uitslae vrygestel is, is eksamens verlede jaar deur 919 532 leerders afgeneem.
Hiervan was 898 520 by die DBO geregistreer, en 717 377 was voltyds.
Die DBO het egter effens verskillende syfers vrygestel. Dit het gesê 897 775 matrieks het vir eksamens geregistreer, waarvan 715 719 voltyds was.
Tog is nie een van hierdie syfers gebruik om die werklike matriekslaagsyfer te bereken nie. Hiervoor het die DBO die aantal voltydse studente wat die eksamen geskryf het gebruik, wat volgens hom 691 690 was.
Dit is ʼn 206 085 verskil tussen die aantal geregistreerde matrieks en die getal wat gebruik word om die slaagsyfer te bereken.
Dit beteken ook dat minstens 24 029 voltydse studente tussen die begin van die jaar en die eksamen uitgeval of gederegistreer het.
Matriek makliker gemaak
Om matrieks te oortuig om nié die eksamen te skryf eerder as om te druip nie, is egter net een van die instrumente wat gebruik word om die matriekslaagsyfer te verhoog.
Die mees doeltreffende manier is om dit makliker te maak om te slaag, en hier is die regering sedert 1999 besonder aktief.
Die mees omstrede was die verlaging van die slaagpunte gedurende die laat 2000’s.
Dit is nou moontlik om vir universiteitstoelating te kwalifiseer as jy ten minste 50% in vier vakke, 40% in twee en 30% in een het – ʼn gemiddeld van 44,3%.
ʼn Diplomaslaag, wat voorlopige aanvaarding tot ʼn Universiteit van Tegnologie beloof, vereis 40% in vier vakke, en 30% in die res – ʼn gemiddeld van 35,7%.
Om matriek te slaag sonder enige toetrede tot ʼn hoër onderwysinstelling, moet studente 40% in hul huistaal hê, en 40% in ten minste twee ander vakke.
Jy kan ook ʼn vak druip (insluitend huistaal), ten minste 30% kry vir die oorblywende ses, en ʼn 33,5% gemiddeld handhaaf om te slaag.
Voordat dit hierdie veranderinge geïmplementeer het, moes studente spesifieke vakke slaag wat volgens die “aangewese vaklys” gegroepeer is om vir universiteitstoelating te kwalifiseer.
Leerlinge moes ook ʼn minimum van 50% in vier aangewese vakke hê vir toelating tot graadstudies.
Die mislukking van ʼn huistaal het ook gelei tot die herhaling van die jaar.
Die departement van hoër onderwys het die aangewese vaklys op 2 Maart 2018 herroep.
Dit het skoolleerlinge toegelaat om makliker vakke te neem, wiskunde en fisiese wetenskap te vermy en steeds vir universiteitstoelating te kwalifiseer.
Die effek was duidelik in die 2019-matriekslaagsyfer, wat 81,3% getref het – die eerste keer dat dit 80% oorskry het.
ʼn Matriekslaag het so maklik geword dat onderwyskundige professor Jonathan Jansen gesê het: “Om graad 12 in Suid-Afrika te slaag is eintlik redelik maklik, en dit beteken baie min”.
“Dit is nie asof die paar wat geslaag het en selfs diegene wat met ʼn sogenaamde Baccalaureus-slaag gegradueer het ʼn stewige akademiese opleiding het om hulle deur tersiêre studies te sien nie,” het hy gesê.
“Trouens, ons weet die meeste van hierdie studente sal die universiteit verlaat en min sal die graad binne die minimum tyd behaal.”
Matriekuitslae van 1993 tot 2024
Matriekslaagsyfers is nie ʼn nuttige manier om die sukses van Suid-Afrika se onderwysstelsel te meet nie.
Die departement van basiese onderwys het selfs soveel erken in ʼn 2010-verklaring te midde van nog ʼn omstredenheid oor die opwaartse aanpassing van punte.
“In teenstelling met die algemene opvatting, is die matriekslaagsyfer op sy eie nie ʼn goeie maatstaf van akademiese prestasie in die skoolstelsel nie, en is ook nie die slaagsyfer ooit hiervoor ontwerp nie,” lui dit.
“Die slaagsyfer kan egter dien as ʼn maatstaf van die geleenthede wat vir ons jongmense oop is. As hierdie geleenthede toeneem, moet ons feesvier.”
Ten spyte van hierdie stelling, vier ministers en ander regeringsamptenare steeds ʼn stygende slaagsyfer soos ʼn maatstaf vir sukses.
Die onderbewuste (of onbewustelike) boodskap is dat ʼn 100%-matriekslaagsyfer die doelwit is. Almal moet matriek kan kry.
Dit is onsinnig. Terwyl ʼn mens sou kon sê dat almal wat die geleentheid wil hê om matriek te probeer dit moet hê, kan of behoort nie almal te slaag nie.
Geleenthede moet beskikbaar wees vir diegene wat nie akademies geneig is nie, hetsy deur vakleerlingskappe, tegniese of handelskole, en ander weë.
Alle kinders hoef nie – en behoort nie – deur dieselfde skooltregter gedruk te word nie.
Die grafiek hieronder toon die matriekslaagsyfer van 1993 tot 2024, en die noue verband tussen hoër slaagsyfers en algemene verkiesings.
- Jan Vermeulen is ‘n redakteur by MyBroadband.
Hierdie artikel is gepubliseer met vergunning van MyBroadband.
Maar net die anc se manier om hulle stemvee ‘n rat voor die oë te draai……en hulle val daarvoor.
Wes-Kaap se syfers maak ook nie sin nie…………..Uitvalkoers van Gr10. tot Gr. 12 in Vrystaat kommerwekkend hoog asof leerders wat gaan sukkel die deur gewys word voor Gr.12.
En as daar sulke agterbakse dinge plaasvind, ons weet daar is, wie baat aan die einde van die dag, beslis nie die leerders nie. Inteendeel hulle is aan die verloorkant.
Die ANC verander enige saak om hulle politieke narratief te pas. Dit ontstel my dat die sogenaamde “Born Free” generasie nie gelyk hanteer is as dit by Universiteit toelating keuring kom nie. My kind het 6 onderskeidings en ‘n gemiddeld bo 80%, sy kry nie toelating by UP of WITS vir ‘n rigting wat sy van laerskool wil volg nie.
…’n sirkus, soos alles maar deesdae is.