Deur Eustace Davie
Foto ter illustrasie (Foto: Gia Conte-Patel/Pixabay)
Die konsep van ekonomiese vryheid is so eenvoudig as wat dit kragtig is. Dit is die hoeksteen van elke suksesvolle, ryk en gelukkige samelewing op aarde. Maar wat is dit en hoe word dit gedefinieer?
Ekonomiese vryheid is die fundamentele reg van elke individu om sy eie eiendom en arbeid te beheer. Aan die kern daarvan gaan ekonomiese vryheid oor die vryheid van individue om ekonomiese besluite te neem. Dit sluit die reg in om ʼn beroep te kies, ʼn besigheid te begin en te besluit wat om vir jou arbeid te vra.
Dit is die vryheid om met die vrugte van jou arbeid, eiendom en beleggings te doen wat jy wil. Dit is die vryheid om ʼn gewenste produk of diens te koop en om jou eie goedere en dienste in die mark van jou keuse te verkoop.
Ware ekonomiese vryheid is dus die antitese van die uiterste Marxisme wat deur die sogenaamde “Ekonomiese Vryheidsvegters” (EFF) voorgestaan word.
Die Fraser-instituut verskaf deur middel van sy jaarlikse publikasie Economic Freedom of the World – gepubliseer in Suid-Afrika deur die Vryemarkstigting – ʼn omvattende ontleding van die stand van ekonomiese vryheid regoor die wêreld.
Die navorsing toon dat ekonomiese vryheid aan verskeie positiewe uitkomste gekoppel word, insluitend ekonomiese groei, armoedevermindering en verbeterings in gesondheid en onderwys.
Een van die sleutelkomponente van ekonomiese vryheid is persoonlike keuse. Dit beteken individue het die outonomie om self te besluit hoe om hul lewens te lei en hulle ekonomiese sake te bestuur, sonder staatsdwang of onnodige selfbeheersing. Wanneer mense vry is om te kies, kan hulle hul belangstellings en talente najaag – wat weer lei tot vryer, meer vervullende en produktiewe lewens.
Vrywillige ruilhandel is nog ʼn pilaar van ekonomiese vryheid. Dit stel mense in staat om hul goedere en dienste met ander te verhandel op voorwaardes wat hulle wedersyds voordelig vind. Hierdie uitruil is die basis van marktransaksies, wat getoon is om tot doeltreffende uitkomste en welvaartskepping te lei.
Die vryheid om in markte mee te ding is ook noodsaaklik. Dit verseker dat geen enkele entiteit, insluitend die regering, die mag het om die mark te beheer of toegang daartoe te beperk nie. Mededinging dryf innovasie, kwaliteitverbeterings en laer pryse aan – wat verbruikers en die ekonomie as geheel bevoordeel.
Sekuriteit van eiendomsreg is ʼn deurslaggewende aspek van ekonomiese vryheid. Wanneer individue die vertroue het dat hul eiendom veilig is teen beslaglegging of onregverdige wette, is hulle meer geneig om meer te belê en by ekonomiese aktiwiteite betrokke te raak.
Die oppergesag van die reg ondersteun ook ekonomiese vryheid deur ʼn stabiele wetlike raamwerk te verskaf waarin kontrakte afgedwing word en individue beskerm word teen misdaad en arbitrêre regeringsoptrede.
Toegang tot gesonde geld is deurslaggewend vir ekonomiese transaksies. Wanneer mense vertroue in ʼn stabiele geldeenheid het, kan hulle spaar en vir die toekoms beplan sonder om bang te wees dat hul geld waarde sal verloor.
Vryheid om internasionaal handel te dryf maak markte oop en bied aan verbruikers toegang tot ʼn groter verskeidenheid goedere en dienste. Dit laat besighede toe om te spesialiseer en voordeel te trek uit globale geleenthede – wat weer lei tot verhoogde ekonomiese groei en ontwikkeling.
Die regulering van krediet, arbeid en besigheid moet bevorderlik wees vir verhoogde ekonomiese aktiwiteit, nie minder nie. Oormatige regulering wat innovasie smoor, kan ekonomiese aktiwiteit verminder en besigheid benadeel, in plaas daarvan om dit te bevorder, terwyl ʼn gebalanseerde benadering regverdigheid en mededinging kan bevorder sonder onnodige inmenging.
Ten slotte gaan ekonomiese vryheid daaroor om ʼn omgewing te skep waar individue die reg het om op hul eie manier te werk, te produseer, te verbruik en te belê. Dit is ʼn bewese pad na welvaart, wat individue die waardigheid van selfbeskikking en die voordele van ʼn florerende ekonomie bied.
Die data van die Economic Freedom of the World-verslag bewys deurgaans dat waar werklike ekonomiese vryheid toegelaat word om te floreer, geleenthede toeneem en die lewensgehalte van burgers verbeter.
- Eustace Davie is ʼn direkteur van die Vryemarkstigting.
