Redakteursbrief: Wie weet – jou klip word dalk eendag ʼn kasteel

ʼn Uitsig oor die Adige-vallei van die Tiroolse Kasteel af. Foto: Susan Lombaard

As ʼn mens die Middeleeuse Tiroolse Kasteel, of Schloss Tirol, in die Italiaanse provinsie Suid-Tirool wil besoek, stap jy met die Via del Castello langs soontoe. Dis ʼn lang wandelpad, en steil, maar daar is nie haas nie. Jy stop gereeld om foto’s te neem, om te luister na die gebengel van bokklokke teen die berghange, om vreemde kruie wat langs die pad groei tussen jou vingers te kneus en daaraan te ruik, en om te kyk hoe mense wat elke dag aan die voet van die kasteel woon, hul gang gaan. In die diep valleie om jou kan jy jou Middeleeuse veldslae voorstel; jy kan jou goed indink hoekom die Baron van Tirool reeds in 1100 juis dié ligging gekies het om beheer te hou oor die Adige-vallei in die Alpe.

In ʼn begraafplaas langs die Via del Castello buk ʼn ou man om dooie blomme op ʼn geliefde se graf te verwyder. Hy streel liefderik oor die naam op die grafsteen en staan lank daar en kyk voor hy ʼn nuwe bos blomme in ʼn pot op die graf steek. Om ʼn tafeltjie langs die geplaveide wandelpad sit vier bejaarde vriende en kuier. By ʼn bushalte klim ʼn non af, kierie in die hand, en kies teen ʼn flink pas koers in die rigting van ʼn kerk ʼn entjie teen die berghang op.

Bouwerk aan die Tiroolse Kasteel is voortgesit deur elke opeenvolgende Baron van Tirool: ʼn Tweede fase bouwerk is rondom 1139 aangepak op die basiese struktuur wat deur die eerste baron opgerig is, ʼn derde fase in 1347, en ʼn vierde fase in 1420. Ná groot verval weens verskeie redes is die kasteel in die 19de eeu gerestoureer, en deesdae huisves dit die Suid-Tiroolse Geskiedenismuseum. In die kasteel se tempel kan die verskillende fases bouwerk duidelik onderskei word in die tipe, vorm en struktuur van boumateriaal en -tegnieke wat gebruik is.

Uit uitbeeldings van die verskillende boufases van die kasteel lyk dit of die eerste fase in 1100 maar effentjies was. Die arme Baron van Tirool was uitgelewer aan bouwerk op ʼn bykans onbegaanbare terrein (daar was natuurlik nie ʼn lekker geplaveide pad soos nou nie), in soms uitdagende weerstoestande, met “bure” in nabygeleë kastele wat waarskynlik nie te vriendskaplik gevoel het oor dié bouery op hul voorstoepe nie. Die eerste bouwerk was dus nie veel meer as ʼn basiese fondasie en lae mure nie – ʼn “kasteel” wat skaars skuiling sou kon bied tydens ʼn veldslag. Maar die belangrikste van dié eerste fase bouwerk was juis die fondasie wat dit gevestig het vir bouwerk wat later sou volg. Geslag ná geslag het die Baron van Tirool voortgebou op dit wat die baron voor hom vir hom nagelaat het, tot dit uiteindelik ʼn waardige setel was vir die magtige Tiroolse Baronskap, bestaande uit ʼn kapel, ʼn binnehof met stalle, ʼn riddersaal waar feeste en onthale gehou is, kombuise, kelders en talle ander sale en vertrekke.

As ʼn mens in die Tiroolse Kasteel se toring tot bo klim, kyk jy uit oor die vallei met sy skilderagtige dorpies, met wingerde en appelboorde teen die berghange. Dis stil en vredig. Jy weet jy sit hier in die hart van iets groots wat opgebou is. Dit het nie maande of jare geneem nie, maar eeue se harde werk, bloedsweet, uitdagings, oorloë, trane, verval en weer opbou.

ʼn Mens kan jou amper nie indink wat in die gedagtes omgegaan het van die heel eerste baron wat sy bouer ʼn klip laat kap het om die eerste hoeksteen van die kasteel te lê nie. Die visie wat hy moes hê: Dis net ʼn klip, maar dis die begin van iets groots. Ek sit ʼn klip neer, maar ek bou ʼn kasteel. Ek beitel ʼn vesting vir die volgende generasie. Ek gaan nooit die einde van my handewerk sien nie, maar dit keer my nie om die begin daarvan neer te sit nie.

Terug in Suid-Afrika het ek met nuwe passie by Maroela Media se voordeur ingestap. Wie weet – ek, en jy, lê dalk vandag die hoeksteen vir iets wat eendag vir ons kinders se kinders ʼn kasteel op ʼn berg gaan wees.

Groetnis

Susan Lombaard
Uitvoerende hoof: Maroela Media