Nuuskommentaar: Is alles ter wille van staatskaping?

Stuk-stuk word die toekomsbeeld van die Ramaphosa-presidentskap in die kristalbal duideliker – hoe die president die septer só probeer rig dat sy posisie bestendig kan word. Maar, so lyk dit, die aanslag teen Ramaphosa is so georkestreer dat hy geen gewaarborgde oorwinnaar is nie. En die probleem is dat die staatskapers so baie en invloedryk is, dat die wind van voor waai.

Skielik is daar ’n byna bevangenheid oor privatisering; skielik is die vendetta teen minister Pravin Gordhan ’n paar vals note hoër ingesit, skielik kan pres. Cyril Ramaphosa niks meer van besondere betekenis sê nie – alles is nou vaal, oninspirerend, gaan gebrek aan ’n duidelike toekomsvisie waarvan die stappe eenvoudig te vaag is indien dit ooit bestaan; radikales se vrysê daag getemperdheid uit, hoewel dié skynbare situasie ook uitgedaag word deur Ramaphosa se semi-vloermoer teenoor Julius Malema weens Malema se skerp dreigemente oor wat hy en sy party gaan doen as Gordhan nie voor die staatsrede afgedank word nie.

Is dit die manifestasie van ’n burgeroorlog in die ANC, of speel die belange van die staatskapers op die een of ander manier ’n kollektiewe rol?  Dit is immers duidelik dat die staatskapers se eie belange swaar weeg, en dit word ook vandag goed deur prof. Pieter Labuschagne verwoord. Die histerie in die proses word moontlik verklaar deur die feit dat die Zondo-kommissie sy werksaamhede vandag hervat, en klaarblyklik nou sake op die spits wil dryf deur die Zuptaïete hard op die krop van die maag te moker – naamlik om Zuma se frustrerende sloertaktiek in die bek te ruk deur Zuma te dagvaar om hom te dwing om te gaan getuig. Te veel mense, wat reeds ruim deur die staatskaping kon skep en wie se Midasryk gevaar loop om in duie te stort, kan self agter tralies beland.

Om regsterme te misbruik – die aard van die aanslag kan nog net op prima facie-aanduidings gerekonstrueer word – daar is nog baie werk voor na bo redelike twyfel geoordeel kan word of enige van hierdie uiteensettings water hou.

’n Baie ruwe raaiskoot geskoei op die moontlike hoeveelheid mense wat by staatskaping betrokke was, en gebaseer op die wetlik voorgeskrewe minimum tronkstraf vir bedrog, wil dit laat voorkom of die howe vir die oortreders saam ongeveer 3 000 jaar Vyfsterverblyf, uitgedos in oranje kispakke kan oplê. Of ’n mens nou by die trog wil bly vreet, of oranje nou nie die gunstelingkleur is nie, daar is te veel mense nog in gesagsposisies wat ’n groot belang daarby het om die Zondo-kommissie soos ’n erge babelaas te kan afskud.

Gordhan, ongeag hoe bekwaam hy wel is, is ’n sagte teiken. Is hy (nog) ’n kommunis, en indien wel, waarom klink hy dan soos ’n voorste kapitalis en al gebruik hy verdoeselde taal beywer hy hom by soveel punte vir privatisering?

Buitendien is Gordhan deur diep water. Uit verskeie bronne was dit duidelik dat Gordhan erg uitgeput was teen die einde van Zuma se kortgeknipte termyn. Hy was as minister afgedank, hy was as ekonoom geminag en in die portefeulje aangestel wat gewaarborg is om die bekleër te laat misluk – die portefeulje vir plaaslike regering. Wie nog twyfel dat dit ’n gemors is, kan maar net bloot na die OG se verslae oor die derde regeringsvlak gaan kyk (en bereid wees om ’n hele ruk nie snags ’n oog te kan toemaak nie).

Met Zuma se vertrek is dit duidelik gemaak dat Gordhan erg gedemotiveer was, en beplan het om uit die politiek te tree. Nou is daar ’n duidelik georkestreerde aanslag teen Gordhan. Gordhan se statuur oortref waarskynlik sy werklike objektief-beoordeelde bekwaamheid, maar dit is kwalik relevant weens onder meer beleggers en ander regerings se persepsies oor sy bekwaamheid.

Teen wil en dank is Gordhan se statuur broodnodig om te voorkom dat die ekonomie nog verder uit die doldrums in die nog rampspoediger Roaring Forties in wegdryf.

Ramaphosa se posisie is ook nie juis maklik nie. Sy grootste teenstand kom uit eie geledere, naamlik die ANC self. Sy opponente (vyande) hoef nie soos hy presidensieel te vertoon om ’n “skyn” te handhaaf dat die skip nie vergaan nie. Hy het president geword in ’n tyd toe die land se ekonomie danksy sy voorganger en mede-staatskapers gedreig het om wit pens bo te gaan dryf. Hy het nie ’n tipiese etniese magsbasis nie – hy is ’n Venda – die kleinste van die volke in die land wie se tale ’n “amptelike taal” is. As miljoenêr moet hy hom in ’n party kan handhaaf waar die sosialistiese krane oopgedraai word. In die proses vervreem hy hom grootliks van sy potensieel getrouste bondgenote, die wit mense van die land, met sy formele steun aan grondgryp sonder vergoeding.  Sy skandalige weergawe van die Bloedrivier-gebeure op twee agtereenvolgende Versoeningsdae (Geloftedae) stuur heeltemal die verkeerde boodskap uit.

Hoe lank gaan die poel van goedgesindheid tussen mense op grondvlak hou as die regering deur statutêre diskriminasie en wanvoorstellings ’n rasgesindheid openbaar wat eerder klink na dit wat van radikales en rasgedrewe misdadigers verwag word?

Vandag skryf Ivor Price, huidige aanbieder van die RSG-program Kommentaar, onder die opskrif, “Die dag toe die regering ons ook onthou het,” op Netwerk 24 oor hoe sy grootword-gemeenskap deur die destydse regering afgeskeep is, terwyl die molesmakende gemeenskappe voorkeurbehandeling by die regering gekry het.

Die indruk word soms geskep dat Ramaphosa nadat hy president geword het, die Mbeki-doktrine probeer volg waar die kleiner, rustiger gemeenskappe demonstratief op hul plekke gehou word deur hulle as niks besonders nie uit te beeld. Zuma was meer openlik vyandiggesind, terwyl Ramaphosa skynbaar weer meer na die Mbeki-styl teruggekeer het. Dat dit saamval met die Konstitusionele Hof se huidige styl wat grondwetkenners dronk slaan, help nie om harmonie te bevorder nie.

’n Mens breek nie ’n perd in deur hom nog wilder te maak en sleg te behandel nie.