Jo-Anne Erasmus skryf:
‘n Kersmark in Krakau, Pole (Foto: Artur Widak / NurPhoto / NurPhoto via AFP)
Werkloosheid is op ʼn hoogtepunt. Dit was nog nooit vir my duideliker as hierdie jaar nie. Terwyl ek vanjaar my seep en skoonheidsprodukte by verskeie handwerk- en boeremarkte verkoop het, het ek ʼn paar verhale teëgekom.
Ek deel dit om uit te lig hoekom mense by vlooimarkte handeldryf en wat dit vir hulle beteken om daar te wees. Ek hoop om jou te inspireer om ʼn verskil te maak.
Kom ons begin by Jane. Alhoewel ek nie haar ouderdom gevra het nie, moes sy in haar vyftigs gewees het. Sy en haar man het juweliersware verkoop. Hulle het die laaste van hul geld gebruik om hierdie besigheid te begin. Die dag toe ek haar ontmoet het, was sy in trane.
Sy het gesê sy sal nie kos kan koop as sy nie vandag verkope maak nie. Hulle het ook 2 weke gehad om genoeg geld te maak sodat hulle nie hul huis verloor nie. Die mense wat die dag daar was, het nie veel gekoop nie. Hulle was daar vir die kos. Jane en haar man het daardie dag nie meer as R300 gemaak nie.
Dan is daar Adam wat sy inkomste probeer aanvul. Die geld wat hy op die vlooimark maak, sal betaal vir sy seun se skoolopleiding en die elektrisiteitsrekening wat die munisipaliteit aan hom gestuur het. Omdat hulle nie die meter gelees het nie, was sy rekening hierdie maand buitensporig hoog. Ons weet almal dat die munisipaliteit geen genade het nie.
Joan verkoop handgebreide en gehekelde baba-items. Sy gebruik die geld wat sy maak om vir normale huishoudelike uitgawes te betaal. Haar werk is noukeurig, maar konformiteit dryf mense na ingevoerde, goedkoop en minderwaardige produkte wat in die meeste kleinhandelwinkels in voorraad is.
George is ʼn groenteverkoper. Hy is in sy twintigs. Hy kan nie werk kry nie, al het hy by verskeie plekke aansoek gedoen. Hy het opleiding in IT, maar omdat hy nie voorheen die werk gedoen het nie en ander regeringsbeleide ʼn rol gespeel het, wil niemand hom aanstel nie. Hy het R250 by die mark verdien. Dit het skaars sy koste gedek om daar te wees.
Jen hou daarvan om konfyt te maak. Sy gebruik die geld om haar inkomste aan te vul. Sy het ʼn gesin om te onderhou, net soos die meeste van die handelaars. Hierdie inkomste is onontbeerlik vir hul voortbestaan.
Johan het ʼn heuningonderneming begin. Hy vul sy pensioen aan met die geld wat hy by die vlooimarkte maak. Hy het geen verkope gemaak nie.
Ek kan jou nog baie meer stories soos hierdie vertel. Elkeen van die verkopers by die markte is daar omdat hulle die inkomste nodig het. Sekerlik is sommige van hulle daar omdat hulle hul stokperdjies ondersteun, maar hulle het ook ʼn groter plan. Suid-Afrika het hierdie entrepreneurs nodig en hulle het jou nodig.
Kom ek verduidelik hoe lyk ʼn tipiese markdag vir ʼn verkoper. Jy moet ʼn mark soek wat jy hoop besig sal wees. Dan betaal jy tussen R200 tot R500 vir jou plek. Die aand voor die mark pak jy jou kar of sleepwa met jou produkte, gazebo en tafels. Jy staan 05:00 die oggend van die mark op en ry na die perseel. Hierdie rit kan enigiets van 30 minute tot 2 ure neem.
As jy daar aankom, pak jy alles uit en stel op. Jy spandeer die hele dag by die mark en werk om verkope te behaal. Tussen 15:00 en 17:00 (afhangende van die mark) pak jy alles op en sit dit terug in jou kar. Jy ry huis toe. As jy by die huis kom, pak jy alles uit die kar en bêre dit tot volgende week. Dit is baie meer fisies- en emosioneel-veeleisend as die meeste kantoorwerk.
Die produkte wat verkopers by vlooimarkte verkoop, word met jou in gedagte gemaak. Hulle is handgemaak wat verseker dat jy kwaliteit koop. Hierdie produkte is uniek en kan nie by ʼn winkelsentrum gekoop word nie. Dit sal ook die beste geskenke vir jou familie en vriende maak.
So, wat kan jy doen om te help? Skuif 30% van jou maandelikse besteebare bedrag van die groot kettingwinkels af en spandeer dit by hierdie verskaffers. Hierdie geld sal nie ʼn verskil aan die groot kettingwinkels maak nie, maar dit sal ʼn wêreld se verskil maak aan die verkopers by die vlooimarkte.
Jy kan seker wees dat jou geld op die beste manier moontlik gebruik sal word, terwyl jy ook ʼn wonderlike produk kry.
Die meeste plaaslike markte kan op Google Maps gevind word. Kyk gerus waar jou plaaslike mark is en gaan besoek dit. Dit sal die moeite werd wees en dit is goed om wonderlik te voel oor hoe jy ʼn verskil in iemand se lewe gemaak het!
- Die name in die storie is verander om mense se identiteit te beskerm.
Aan die skrywer…. daar is klein besighede wat help deur hul parkeerareas met geleenthede oop te stel aan bemarkers. Van hierdie markte is heeltemal gratis vir die uitstallers, en hul winste is hul eie – al wat van die entrepreneurs verwag word, is om ook die mark te adverteer deur vir almal daarvan te vertel, op hul facebook blad te plaas, en so meer. So help almal mekaar.
Miskien kan daar n app of aanlyn mark geskep word waar ons mense hul prpdukte nasionaal en wyer kan verkoop. En ‘n eie reward skema waar ons punte kry vir lojaliteit aan sulke entrepreneurs.
Ek is nogal oor die algemeen bewus dat ek klein sake ondernemings en ook plekkies soos vlooimarkte so bitter graag WIL ondersteun, maar o wee, dis nou maar een ding van ons Afrikaners – as jy n skelm teekom, is dit n groot skelm. Ek het my hierdie jaar SO sleg vasgeloop terwyl ek n klein sakeonderneming ondersteun het en ook verskeie familielede en vriende daarheen verwys het. Ek is bitter spyt daaroor en het nogal DUUR skoolgeld betaal. Ongelukkig laat so iets my 2 keer dink voor ek weer sal ondersteun. My verlies kan dit immers nie wees terwyl ek in goedertrou iemand ondersteun wat dit nodig het nie. Wens ek kon die plek se naam en produk hier noem.