Nuuskommentaar: Lesufi krap waar hy nie hoefie. Aanslag teen Afrikaans en/of wit?

Panyaza Lesufi. (Foto: Oupa Mokoena/African News Agency (ANA)

Die opvallende verskil tussen hoe hoofsaaklik swart mense Panyaza Lesufi, Gautengse LUR vir onderwys, en Afrikaanssprekendes hom beskou, verskil soos dag teenoor nag. Loop hierdie kloof baie wyer as net die Lesufi-diskoers, en indien wel, moet pres. Ramaphosa nie dringend ingryp om, soos hy beloof het, president vir alle Suid-Afrikaners te wees nie?

Omtrent al wat snaaks is aan die uitsprake en teorieë oor hoekom die bekende (of berugte) Gautengse LUR vir onderwys na twee dae in hierdie pos heraangestel is, is Max du Preez se “verklaring” dat dit eintlik ’n polarisasie van AfriForum en sy ondersteuners is teenoor die ander (prysenswaardige) Suid-Afrikaners.

Dit is geen geheim dat Max en ander lede van die Seunse Weenkoor ’n fiksasie het met die lidorganisasies van die Solidariteit Beweging nie.

Max se onderrok het gisteraand weer goed uitgehang in die andersins puik uitsending van RSG se program Kommentaar onder leiding van Ivor Price. Hy was, ten regte, vol lof vir die sogenaamde SABC 8 wat onder die leiding van Foeta Krige teen die gewese de facto‑hoof van die SAUK, Hlaudi Motsoeneng, in opstand gekom het en mediavryheid in Suid-Afrika ’n enorme hupstoot gegee het. Nie ’n woord is gerep dat dit die Solidariteit-vakbond was wat die agt nie net in die regstryd ondersteun het nie, maar hulle oor die algemeen onder hul beskerming geneem het.

Subjektiwiteit, subjektiwiteit…

Maar, het Max mos by geleentheid geskryf, Solidariteit het die Afrikaner gestaatskaap.

Is Afrikaanssprekende Suid-Afrikaners, hul verwagtinge en versugtinge, nou irrelevant vir die res? Nee wag, diskwalifiseer die feit dat jy Afrikaanssprekend is jou van jou grondwetlike regte? ’n Mens het die gevoel reeds in die tweede deel van Zuma se Zuptaryk gekry.
Natuurlik nie net die regering se skuld nie. Wanneer laas het jy die slagoffer geword van ’n telebemarker wat, nadat jy in Afrikaans geantwoord en gegroet het, sommer dadelik met Engels betakel te word? Ek weet dit kan nie anders nie, maar wat van “the client is always right”? Met ander woorde, om darem eers weg te val met ’n verskoning dat jy nie Afrikaans magtig is nie, en gaan jy omgee as hy daarom sy storie in Engels gaan spin?

Ja, die privaat sektor skend die grondwetlike taalregte op so ’n skaal dat Engels dikwels maar net sowel die enigste amptelike taal, en selfs gebruikstaal kon gewees het.

Die Gautengse premier het Lesufi op openbare aandrang teruggeskuif onderwys toe. (Blykbaar het Cosatu en die onderwysminister, Angie Motshekga, asook andere druk uitgeoefen.)

Die uwe het tot in daardie stadium nog nooit iets positief oor Lesufi te lese gekry nie (en onthou, ek lees wyd in my navorsing vir my nuuskommentare).  Daar is ’n ontsaglike kloof tussen minstens wit en swart oor die beskouing van Lesufi as onderwysman en LUR, het dit geblyk.

Die eerste wat die uwe dit besef het, was in ’n rubriek van Barnard Beukman, iemand vir wie se oordeel en analise-vermoë ek baie, baie respek het. Beukman kritiseer die DA se Gautengse premierskandidaat en vorige burgemeester van Tshwane, Solly Msimanga, omdat hy met groot lof na Lesufi verwys. Daar word sommer ’n paar redes verskaf hoekom Solly Msimanga die kat liederlik aan die stert beet het.

Die aand toe pres. Ramaphosa sy “tradisie” voortsit en weer vreeslik laat sy afspraak vir die aankondiging van sy kabinet “nakom”, luister ek na die TV-bespreking in afwagting. Die onderhoudvoerder van die SABC is ’n swart vrou, die een paneellid is ’n swart sakeleier, en die ander ’n swart prof. In ’n stadium, half uit die bloute, stel die onderhoudvoerder dit as feit dat dit erg jammer is dat die baie knap Lesufi by onderwys weggeneem is. Daar was dan ’n verwagting dat hy die minister van onderwys sou word. Die ander twee paneellede stem volmondig saam.

Geen aanduiding dat hulle bewus is daarvan dat nie almal saamstem nie, laat staan nog byna ’n ganse taalgemeenskap, en dat daar geldige redes voor is, soos minagting van die Grondwet – soos reeds in minstens een hofsaak bewys is wat Lesufi sleg verloor het.

Pres. Cyril Ramaphosa. Foto: GCIS

My persoonlike indruk is dat Ramaphosa, nadat hy aanvanklik skynbaar ook toondoof was vir sentimente uit die Afrikaanse gemeenskap, nader na die verkiesing skielik besef het dat hy ook president van die Afrikaanse gemeenskap is, en dat hulle nie net daar is vir leegtap (restitusie, grondgryp sonder vergoeding, ens.) nie. Die Afrikanerbond, met sy eeufeesvieringe, het die aanvanklike ingesteldheid gou opgetel, en dit met ’n verklaring of wat aan die groot klok gehang. Ramaphosa het aanvanklik nie gereageer op die AB se uitnodiging na sy eeufeesvieringe nie. So asof iemand in ’n laat stadium hom aangespreek het, toe wel Paarl toe is vir die geleentheid, en a la Zuma min of meer die regte dinge gesê het, en daarna, ook a la Zuma, min of meer alles weerspreek het, of die teenoorgestelde gedoen het.

Ek het juis, nadat ek die gevoel gekry het dat die wiel gedraai het (soos om te beklemtoon hy is president vir almal) toe hy nié vir Lesufi kabinet toe oproep nie. Natuurlik kan hy nou nie verder gaan deur druk uit te oefen om Lesufi nou weer by onderwys weg te skuif nie. Wat nou sal gebeur – as iets gebeur – is agter die skerms vir Lesufi aanspreek om in pas met die president se sienings te kom.

Ek lei af dat daar wel blankes is wat Lesufi se goeie kwaliteite raakgesien het, soos dr. Jaco Deacon wat sê Fedsas het nog altyd goed met Lesufi oor die weg gekom, en as die koerant hom reg aangehaal het, sy terugkeer na onderwys, verwelkom.

Maar so ver bly die algemene indruk dat die swart mense wat menings uitspreek oor Lesufi, Afrikaanse/wit menings as heeltemal irrelevant beskou. Dat Lesufi se minagting van die Grondwet heeltemal in die haak is. (Selfs met inagneming van die Van der Westhuizen-beskouing dat die taal- en kultuurregte in die Grondwet eers gewig begin dra nadat sosio-ekonomiese ongelykhede eers mee weggedoen is, en dat die taalregte ensovoorts nie kan opweeg teen die “prioriteit” van die sosio-ekonomiese pariteitsideaal nie.) Maar wat van Bybelse tekste wat dui op die een ding gedoen word, en die ander nie gelaat moet word nie? Sosio-ekonomiese ongelykhede kan nog lank bestaan as dit nie holisties hanteer word nie en daar byvoorbeeld nie ’n pariteit in gesinsgroottes bereik word nie. Kies maar enige land in die wêreld, en sien dis nie ’n wolhaarstorie nie. Oorgeërfde agterstande en voordele is nie ’n mite nie.

Maar dis ’n onderwerp vir ’n ander dag.

Ten slotte, dis vir my bitter jammer dat dit nodig was om die terme “wit” en “swart” in hierdie nuuskommentaar te moes inspan. Ek sal eers gemak hê met ’n skrywe soos hierdie as konsekwent na Afrikaanssprekendes verwys kon word.

Die ANC se fiksasie met ras maak dit egter onmoontlik om rasloos te skryf en in die hoofstroom van die openbare diskoers te bly. In die jongste uitgawe van die AB se maandelikse nuusbrief, onder die titel, Woorde wat kwel, word verwys na die gebruik van die woorde, mlungu /umlungu deur die moordenaars van twee jong (wit) mense. In Sesotho en Tswana het lekgowa of makgowa dieselfde betekenis. Maar presies wat is daardie betekenis? Beteken dit gewoon wit persoon, of wit skuim? Dit hang uiteraard van die konteks af, maar baie blankes ervaar dit, geldig of nie, as beledigend soos swart mense die k-woord ervaar.

Dan het die land nie nog Lesufi’s nodig, of mense wat hom vreeslik prys voor hy nie sy onsensitiwiteit teen Afrikaans afgeskud het nie.