Skrif dalk aan muur vir Herold-skool

Herold in die Wes-Kaap. (Foto: Susan Purén)

Dit wil lyk of die skrif aan die muur is vir die Franken Primêre skool in Herold, die piepklein dorpie aan die noordelike punt van die Montagu-bergpas naby George.

Die skool, waar sowat 330 leerders uit die omgewing onderrig word, staan op die terrein van die plaaslike Verenigende Gereformeerde Kerk (VGK) en die predikant onderhandel reeds etlike maande om die perseel te verkoop, glo om vir sy pensioen voorsiening te maak.

Maroela Media het vroeër berig dat ʼn plaaslike boer die grond in 1933 aan die De Villiers-gemeente van die destydse NG Sendingkerk geskenk het en dat die transportakte in 2006 na die VGK oorgedra is. Die arm bruin gemeenskap, wat meestal op plase in die omgewing werk, het deur die jare geld ingesamel en eiehandig die skool en kerk opgerig.

Leerders word met die skool se eie busse uit die omgewing aangery en almal kry twee maaltye per dag by die skool. Die huidige skoolhoof, Moses Carolus, het ook gesorg dat Franken Primêr nou tot gr. 9 onderrig aanbied sodat die kinders ouer en beter voorberei is wanneer hulle koshuis toe gaan om hul skoolloopbaan in George of Oudtshoorn te voltooi.

Maar deesdae gons dit in Herold, want die gerug dat die predikant eiehandig besig is met onderhandelings om die skool te verkoop het ʼn werklikheid geword. Ds. David Elias het dit reeds die afgelope twee Sondae tydens die erediens afgekondig en ná die derde afkondiging, wat hierdie Sondag gemaak gaan word, sal hy met sy planne kan voortgaan.

Volgens die afkondiging is “deskundiges” in onderhandelings om die skool te verkoop en dat die kerk nie langer die skool kan “dra” nie. Wie die sogenaamde deskundiges vanuit Herold is, is nie duidelik nie.

Al wat die lidmate weet, is dat hul dominee ʼn konsultant aangestel het om hom by te staan. Die konsultant is die man wat al die omliggende grond besit, die sakeman Theo Adams. Die kerk en die skool is in die middel van sy grond en Adams beoog dat sy swartbemagtigingsmaatskappy dit vir behuising gaan ontwikkel.

“Die kerk wat kwansuis nie die skool kan ‘dra’ nie is eintlik lagwekkend,” sê een van die jarelange lidmate wat gevra het om anoniem te bly.

“Die skool dra eintlik die kerk want die Wes-Kaapse onderwysdepartement (WKOD) betaal huurgeld aan die kerk en dit betaal Elias se salaris. Hy betaal vir niks nie en bly boonop verniet in die pastorie.”

Die WKOD het tot die einde van November om te besluit of hy die skool wil koop en die gemeente en ouers vrees dat die skool aan ʼn private persoon verkoop gaan word as die departement nie betyds ʼn besluit maak nie. Die gevolg sal wees dat die skool gesluit word.

Boonop wou die gemeente nog nooit hul skool verkoop nie omdat dit ʼn bate is en elke predikant wat hulle oor die jare bedien het, se salaris gewaarborg het.

“Ons mense is woedend want die skool en kerk is die spil waarom die gemeenskap draai. Hulle is geweldig trots op die skool want dit spog met ʼn rits akademiese en sportprestasies in die Wes-Kaap.”

Wat die mense nog kwater maak, is dat die VGK se algemene en streeksinode sowel as die plaaslike ring geen hulp of ondersteuning aan die gemeente gee nie en dat al hul klagtes oor die predikant se optrede tot dusver op dowe ore geval het. Hulle het glo met koekverkope geld ingesamel om prokureurs aan te stel om hul saak hof toe te neem. Toe die geld nie genoeg was nie, het hulle oral probeer om regshulp te kry. Maar hulle sê dit is asof hulle saak net nie belangrik genoeg is nie.

Die Moderator van die VGK, dr. Llewellyn MacMaster, het aan Maroela Media gesê die gemeentes is almal outonoom en dat hy nie kan toetree tot die De Villiers-gemeente se geskil met Elias nie.

“Dit is ʼn saak vir die ring van Zoar waaronder die gemeente val.”

Sowat 70 lidmate het Woensdag ʼn brief onderteken wat hulle aan die ring van Zoar gestuur het om hul misnoeë met die situasie te kenne te gee en beswaar teen die verkoop van die skool aan te teken. Hulle wag nog op ʼn antwoord.

Op sy beurt het Elias die laaste jare na bewering die lewe vir die leerders al hoe moeiliker gemaak. Hy het glo nie die geld wat die skool vir elektrisiteitverbruik aan hom oorhandig het aan Eskom oorbetaal nie, wat die kragtoevoer later afgesny het. Sonder krag kon die skool nie funksioneer nie en daar moes inderhaas reëlings met Eskom getref word om die aansluiting te herstel.

Die skool se water wat van hul buurman, Theo Adams, se plaas af kom, is ook gestop en daarna het Elias die skool gedwing om hul nuwe boorgat te sluit en hul watertenks te verwyder omdat hy nie toestemming daarvoor gegee het nie. Sedertdien bring elke kind daagliks ʼn houer met water van die huis af sodat hulle die skool se spoeltoilette kan gebruik.

ʼn Biomassa-verwarmingstelsel wat die klaskamers in die winter sou verwarm, moes glo ook op Elias se aandrang verwyder word – weereens omdat hy nie toestemming gegee het dat dit geïnstalleer word nie. Die verwarmingstelsel was aan die skool geskenk omdat dit baie koud word in die omgewing en soms in die winter sneeu. Van die kinders haal reeds voor sonsopkoms die skoolbus en moet selfs oor bergpasse stap omdat die bus nie bo in die berge waar hulle woon, kan omdraai nie.

Al die bewerings word bevestig in die prokureursbriewe tussen die WKOD, die gemeente en die ontwikkelaar. Hoewel die meeste lidmate volhou dat hul skool nie te koop is nie, sê die WKOD die transaksie is nou by die departement van openbare werke (DOW) vir oorweging en dat dit ʼn lang proses is om so iets te beklink.

Elias het nie op navrae reageer nie, maar Johannes Jumat, die prokureur wat Adams en Elias verteenwoordig, het in Julie namens hulle vrae beantwoord. Daarin sê Jumat onder meer dat Adams se swartbemagtigingsmaatskappy nie belangstel om die skool te koop nie en dat hy ʼn professionele adviesdiens aan die VGK lewer.