Dis interessant om te sien hoe die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog met dié van die Eerste in 1914 verskil. Foto: Commons.wikimedia.org
Dit was gister, 1 September 2019, presies 80 jaar gelede dat die Duitse slagskip Schleswig-Holstein ’n Poolse militêre basis op die skiereiland Westerplatte in die baai van Danzig begin bombardeer het. Dit was die eerste skote in wat die mees verwoestende konflik van alle tye sou word.
Dis interessant om te sien hoe die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog met dié van die Eerste in 1914 verskil. ’n Taamlike konsensus onder historici oor die Eerste Wêreldoorlog se ontstaan is te vinde in dié uitspraak van die Britse premier David Lloyd George (1933), dat Europa “slithered over the brink into the boiling cauldron of war”.
Met ander woorde, dit was geen enkele land se skuld nie; álmal – Brittanje, Rusland, Frankryk, Oostenryk-Hongarye, Duitsland – het bygedra.
In 1939 was dit anders. Reeds op 23 Maart 1939 het die Duitse diktator, Adolf Hitler, sy planne om Pole binne te val in ’n toespraak voor 15 generaals en admiraals bekendgemaak. Wat van hom die alleenskuldige maak.
In die aantekeninge van sy hoofadjudant, Rudolf Schmundt, is ’n interessante uitspraak van Hitler te lees, een wat sy hele wêreldbeskouing en optrede in die oorlog illustreer:
“Die grondbeginsel dat die oplossing van probleme te vinde is in die aanpassing aan die omstandighede, moet nie geld nie. Dit moet veel eerder wees dat die omstandighede hulle aan die eise aanpas.”
Aanvanklik het Hitler nogal hierin geslaag, eenvoudig omdat sy styl en benadering totaal wesensvreemd aan dié van die ander Europese leiers, met name premiers Neville Chamberlain van Brittanje en Édouard Daladier van Frankryk, was.
In sy biografie oor Winston Churchill het die briljante Duitse filosoof Sebastian Haffner geskryf dat die Westerse leiers, almal arrogant en lede van ’n elite, gemeen het Hitler bedryf sy buitelandse beleid op dieselfde grondslag as hulle, naamlik sy land se nasionale belange. Dit was egter nie hoe Hitler dit gesien het nie; vir hom het dit gegaan om die oorheersing van die “Ariese ras” oor die res van die mensdom – en dít het alle tradisionele Europese grense oorstyg.
Sy stoomrollertaktiek van die laat jare dertig het die Europese leiers bowendien heeltemal oorbluf, sodat hulle geen effektiewe antwoord kon ontwikkel nie. Geen wonder nie dat Hitler verbaas was dat sy aanval op Pole ’n Britse en Franse oorlogsverklaring ontlok het.
Die Duitse Wehrmacht het, veral onder die leiding van generaals soos Heinz Guderian, Erich von Manstein en Erwin Rommel, aanvanklik ’n operasionele benadering gevolg wat bowenal op snelheid, ’n indirekte benadering en gemeganiseerde speerpunte berus het. Tot diep in 1941 het dit verbluffende taktiese en operasionele sukses behaal.
Maar in sy matelose arrogansie het Hitler twee fundamentele foute begaan wat uiteindelik op sy ondergang sou uitloop.
Die eerste was om die Sowjetunie in Junie 1941 binne te val sonder om sy rug – Brittanje en die Atlantiese Oseaan – te beveilig. Daardeur het hy hom willens en wetens in ’n Zweifrontenkrieg (’n oorlog op twee fronte) begeef.
Bowendien het hy nie rekening gehou met die onmeetlike Russiese afstande en die deurslaggewende invloed van “Generaal Winter” nie. En dus het sy soldate in hul dun someruniforms teen Desember, met die koepels van die Kremlin se katedrale in sig, in die onmenslike winterkoue vasgeval.
Presies toe begaan Hitler sy tweede fundamentele fout. Nadat sy bondgenoot Japan skielik die Amerikaanse vlootbasis Pearl Harbor in Hawaii aangeval het, het hy oorlog teen Amerika verklaar.
In sy boek Why the Allies Won wys die Britse historikus Richard Overy hoe Amerika, die sterkste nywerheidsland ooit in die geskiedenis, sy ongelooflike industriële krag op die produksie van oorlogsmateriaal omgeskakel het.
Duitsland se eie indrukwekkende vermoëns het pas teen 1943 behoorlik op dreef gekom. Maar sy en Japan se produksie kon nooit kers vashou teen dié van Amerika en die Sowjetunie (en in ’n mindere mate dié van Brittanje) nie.
Dus, al het die Duitsers met revolusionêre nuwe wapens vorendag gekom, kon die Geallieerdes by wyse van spreke 15-20 (minderwaardige) Sherman-tenks bou vir elke Duitse Tiger-tenk. Daarteen kon die Duitsers eenvoudig nie standhou nie.
Stelselmatig het die Geallieerdes hul groter nywerheidsproduksie in ’n militêre oormag vertaal. Ondanks verbete teenstand is die Duitsers en Japanners teen 1945 genadeloos platgewals en fyn gemaal.
As Hitler ná sy skitterende oorwinning oor Frankryk in Junie 1940 ’n Europese internasionale konferensie belê het, sou hy die vrede kon gedikteer het. Brittanje sou uiteindelik moes vrede maak, en nóg Amerika nóg die Sowjetunie sou in die konflik betrokke geraak het.
Hitler sou effektief die baas van Europa gewees het. Maar sy wêreldbeskouing het voorgeskryf dat die lewe bestaan uit ’n permanente neo-Darwinistiese stryd om lewe en dood tussen die meerderwaardige Ariërs en die minderwaardige “ander”, en dat die Ariërs slegs sou kon oorleef as hulle die res (veral die Jode) verslaaf en selfs uitwis.
Vrede en stabiliteit was nie deel van sy vergesigte nie. Uiteindelik het hy te veel afgebyt en daarin gestik.
Dit bring ’n mens weer terug by die uitspraak wat Rudolf Schmundt in Mei 1939 uit Hitler se mond opgeteken het: “Moenie jou idees aan die werklikheid aanpas nie; pas die werklikheid aan jou idees aan.”
Hierin is ’n belangrike les vir moderne leiers opgesluit. Te veel leiers sien die internasionale politiek as ’n nulsom-spel – enigiets wat ék wen, gaan noodwendig ten koste van ’n ander, en andersom.
Die Pruisiese staatsman en vader van die moderne Duitsland, Otto von Bismarck, het dit anders gesien. “Politiek is die kuns van die moontlike,” het hy gesê.
En op ’n ander keer: “Die wêreldgeskiedenis met sy groot gebeurtenisse kom nie aangery soos ʼn trein in gelykmatige snelheid nie. Nee, dit gaan rukkenderwys voorwaarts, maar dan met onweerstaanbare geweld. ʼn Mens moet altyd daarop let of jy die Here God deur die wêreldgeskiedenis sien skry, dan opspring en jou aan die pante van sy mantel vasklamp, sodat jy voortgesleep word so ver as wat dit kan gaan.”
Met ander woorde, wéét wat jy nastreef. Maar wees pragmaties en moenie dinge probeer sonder dat jy deeglik nagedink het of dit haalbaar is nie.
Hitler het sy oë toegeknyp, blindweg ingedons, en sy hele land moes ’n verskriklike prys daarvoor betaal.
Hopelik leer moderne leiers iets daaruit.
So niemand was verantwoordelik vir 1st wereld oorlog, maar Duitsland moes volgens verdrag van versailles die ander se skade betaal – wat aanlyding tot die 2de wereld oorlog gegee het.
Besonder oorvereenvoudigde populêre beskouing van die 2de Wêreldoorlog. Daar is ‘n verskil tussen Hitler as enigste faktor/ mal diktator ens ens beskouing en ‘n beskouing van Hitler inderdaad groot faktor, maar daar was ander ook – die propaganda-masjien van die Anglo-Amerikaanse kant het uiteindelik die “geskiedenis” bepaal met ‘n eenogigheid. Let wel, Disselboom geen Hitler-aanhanger nie, maar neem ook kennis van wat Churchill met bombardemente bv Dresden laat doen het, en die ontsagwekkende sterftes van Duitsers, kinders ingesluit, na die oorlog a g v gealliëerdes se optredes, en dan dink mens na of dit net een kant was wat al die skuld moet kry. So eenvoudig is dit nie. En was die atoombomme of Hiroshima en Nagasaki regtig nodig toe Japan reeds verswak en oppad na samesprekings was?
Die Japanese was fanaties en sou nie ophou veg tot die laaste man as die hoof eiland van Japan deur Amerika aangeval word. Selfmoord aanvalle was aan die orde van die dag. Daar is bereken dat onvoorwaardelike oorgee aan Amerika een miljoen Amerikaanse lewens sou kos daar was dus iets nodig om die Japanese te dwing om oor te gee
Die “Haulocast”was iets verskriklik wat die Jode in Europa getref het. Daar is oor die aardbol letterlik miljoene puplikasie waar dit verdoem word.
Iets wat baie min genoem word in die pers, geskiedenis is die bykans 13 miljoen Duitse burgerlikes o.a. kinders wat oornag uit Oos Europa moes padgee waar hulle en hul voorgeslagte eeue gevestig was. Dit is nog een van die grootste “ethnic cleansing” rampe vir die arme mense wat nog ooit in die wereld gebeur het. Baie is wreed vermoor op hulle vlugtelings pad na die destydse Wes Duitsland. Churchill, Stalin en Truman het hierdie mens se doodsvonnis geteken. Daar word gereken minstens 2 miljoen het wreed gesterf onder die hande van Tjegge, Pole ander oos Europeers.
Beste Disselboom, die betrokke punt in my artikel het gegaan oor wie vir die uitbreek van die oorlog verantwoordelik was – en alle historici is dit eens dat dit slegs een mens was, Adolf Hitler. Jou punt oor veral Dresden is geldig, maar nie hier relevant nie. Oor die atoombomme – ja, daaroor kan ‘n mens lank gesels. Lekker week vir jou!
Hitler was nie vir wereld oorheersing nie, maar hy wou sy eie “Amerika’ skep in iOS Europa. So sou Hy genoeg minerale en ollie en landbou grond besit so far Duitsland self-onderhoudend Kan wees. Hy wou die plaaslikke bevolking (Slawiese volke soos die Pole en Russe) met Duitsers vervang.
‘n Uitstekende boek on te lees is Wages of Destruction can Adam Troost.
“Sow the wind and you will reap the whirlwind”. Remember the rape of Nanking? Remember the bombing of Rotterdam? The bombing of London? Once you unleash the dogs of war they will devour everything…even you as their master.
Moreover, the victors write the history…
Daar moet ook darem genoem word dat die vernedering van Duitsland tydens die eerste wêreldoorlog ook bygedra het om Hitler gewild te maak het onder die Duitsers. Daar word in die artikel genoem dat die 1ste wêreldoorlog almal se skuld was. Maar net Duitsland moes betaal. Daarom het die Amerikaanse president geweier om die verdrag van Versailles te onderteken en ek verbeel my selfs Botha en Smuts het dit onder protes geteken. So die vredesverdrag van die 1ste wêreldoorlog het bygedrae tot die 2de wêreldoorlog.
Beste Nico, 100% korrek. Maar ek het sowat duisend woorde plek, en dan moet jy genadeloos sny. Alles van die beste vir jou.
Hitler het vroeg reeds gedurende sy heerskappy gevaarlike psigopatiese, gewetenlose en haatdraende neigings ten toon gestel, die dat sy magshebsug hom waansinnig gemaak het en hy blindelings voort gestorm het! Hitler was net soos die rooi brigade leier, n patetiese, psigopatiese en haatdraende lafaard! Daar is van hierdie psigopatiese eienskappe, ooreenkomste (alhoewel in n mindere mate) wat ook aanwesig is by Trump en Boltonaro!
Jis ou Jerry, daai eerste sinne van jou skryfsel vertel meer as wat mens aanvanklik sou vermoed.
Ek verskil in een opsig: Ek sou nie na die val van Frankryk begin het met vredessamesprekinge nie . Ek sou Brittanje eers verower het. Ek sou ook nie die pad vir ‘n inval van Brittanje probeer voorberei het met bombarderings van vlieggvelde met medium bomwerpers nie. Ek sou die ooskus van Brittanje met alle mag – lug, vloot, en amfibiese troepe ingeval het. Brittanje was op die agtervoet, na Duinkerke. Die RAF sou nie genoeg sorties kon vlieg nie, en die Slag van Brittanje sou anders uitgespeel het. DAARNA: Sou ek die vredeskonferensie bele het. Die VSSR sou in die skadu bly, en weldra self uitgesterf het vanwee interne konflikte. Hitler se probleem was sy ras-demogagie. As hy ‘n nugter veldsheer was, het die hele Wes Europa vandag Duits as eersste taal gepraat. En Engels, hier en daar, op die Britse Eilande.
Ek verskil in een opsig: Ek sou nie na die val van Frankryk begin het met vredessamesprekinge nie . Ek sou Brittanje eers verower het. Ek sou ook nie die pad vir ‘n inval van Brittanje probeer voorberei het met bombarderings van vlieggvelde met medium bomwerpers nie. Ek sou die ooskus van Brittanje met alle mag – lug, vloot, en amfibiese troepe ingeval het. Brittanje was op die agtervoet, na Duinkerke. Die VSA en Rusland was nog nie regtig in die oorlog nie. Die duikbote in die Noord Atlanties het nog die oorhand gehad. Brittanje was oppad om te sterf weens gebrek aan invoere – danksy die Unterbote. Die RAF sou nie genoeg sorties kon vlieg nie, en die Slag van Brittanje sou anders uitgespeel het. DAARNA: Sou ek die vredeskonferensie bele het. Die VSSR sou in die skadu bly, en weldra self uitgesterf het vanwee interne konflikte. Hitler se probleem was sy ras-demogagie. As hy ‘n nugter veldsheer was, het die hele Wes Europa vandag Duits as eersste taal gepraat. En Engels, hier en daar, op die Britse Eilande.
Mario – jy is reg oor wat met die Duitsers gebeur het, nadat die Russe deurgebreek het na die slae van bv Kursk, en Kharkov. Ek dink dis juis een van Leopoldt se punte: As die Duitsers Rusland uitgelos het na die suksesvolle verdeling van Pole tussen die twee, het Rusland waarskynlik nooit eers die oorlog betree nie. Duitsland het die oorlog op die oosfront verloor. Die Russe het Duitsland verslaan – nie die westerse geallieerdes nie. En dit – was Hitler se eie dom-onnoselheid. Hy’t vergeet van Napoleon. Napoleon, is nie by Waterloo in Belgie verslaan nie – Moeder Rusland het hom verslaan. Verder, as Hitler die Japanese gelos het om hul eie stryd vir “Empire” in die Stille Oseaan te voer teen die VSA – was die VSA waarskynlik nooit betrokke in Europa en Afrika nie. Jy sou nooit gehoor het van “Operation Torch”, Casa Blanca, of die invalle in Sicilia en Italie nie. Teen 1943 – sou die oorlog in Europa verby gewees het – en Brittanje onder duitse regering.
Die berekende gewetenloosheid van die Britte in Suid-Afrika in die Tweede Vryheidsoorlog en konsentrasiekampe dien as demonstrasie van ‘n gemene gees. Versailles na 1ste WO en hoe dit bedryf is, en toe 1920-1930s se geskiedenis word geskryf asof al die ander lande soetjies net hulle lande bewerk en kerk toe gegaan het elke Sondag, en dit was net Hitler en die Duitsers wat met enigiets magsugtig besig was. Dis onwaarskynlik in die lig van die Britse Empire se denkwyse en manier van doen oor baie jare heen. Net so verbaas mense hulle nou as Fort Hare-studente ‘n bees lewend opsny op kampus, want die werklikheid van geskiedenis by Bloukrans en Wenen mag nie geleer word nie; en ook nie die 1980’s se halssnoermoorde en gruwels in die townships wat deur die sogenaamde “vryheidstryd” geregverdig is nie.
Dis maar die Hollywood weergawe van die oorsprong van WO2. Die Nasionaal Sosialiste en Fasiste was al wat tussen die Weste en die rollende kommuniste gestaan het.
Belangrike feit, Duitsland het net sy grondgebied terug geneem, pole is n vals grondgebied.
Daar word ook in die skrywe gerieflik vergeet dat die USSR pole van die Ooste ingeval het.
Vannessa, het jou kommentaar eers gesien nadat ek reeds een gestuur het. Vind ook dit word dikwels vergeet dat die USSR vir Pole van die ooste aangeval het.
Interessant is ook hoekom Engeland nie teen die USSR oorlog verklaar het na die inval in Pole nie. Omdat Engeland graag vir Duitsland in ´n nuwe oorlog wou verwikkel.
Stem saam met Disselboom, onder andere ook daaroor dat die Artikel ´n baie eensydige beskouing oor die ontstaan van die 2de Wêreldoorlog is.
Dan sien ek ook nie ´n bewys vir die bewering dat in enige toespraak in 1939 daar ´n bekendmaking van planne was om Pole binne te val nie.
Tussen 1921 en 1939 het een miljoen Duitsers weens onderdrukking die gebiede verlaat wat na die 1ste WO aan Pole toegeken is. Ook ander minderhede, onder andere Jode en Oekraïners, was in hierdie tyd in Pole onderdruk. Pole het ook geweier om met Duitsland te verhandel oor ´n korridor tussen Ostpreußen en die res van Duitsland.
1945 in Dresden, wat vol met vlugtelinge uit die oos gebiede was, is 750 000 mense in twee nagte se bombardering onmiddelik dood. Die meeste verkool in vuurstorms. Aan die einde van die oorlog en daarna het in die Amerikaanse konsentrasiekampe vir Duitse soldate, een miljoen mense gesterf wat opsetlik verhonger was. Google gerus Rheinwiesenlager. (Wikipedia korrigeer in die loop van die jare die getalle ondertoe maar daar is ander en beter informasiebronne.)
Gaan soek die gebeure rondom die Bornberger massamoord op Duitse burgerlikes op in Pole.
Dit lyk vir my hier is insiggewende en gesonde debat wat meestal met voorbeelde en interpretasie werk. Leopold Scholtz se siening moet natuurlik ook gerespekteer word, maar dis interessant hoe sy Nederlandse verblyf hom dalk beïnvloed na die oordrewe anti-Duitse siening en hoe die Afrikaner-sentiment wat meer gretig as die Hollanders is om ook die Brits-Amerikaanse optredes raak te sien, die ander kant van die saak ophaal. Wat mooi is van die debat hierbo, is dat dit nie persoonlik raak nie, maar ook nie huiwer om interpretasies teen mekaar te stel nie. Wens ons kan in Afrikanergeledere op hierdie manier oor ons volkwees en toekoms praat – daar is reguit praat nodig, maar met nugterheid en sonder die idee dat ons oor alles dadelik moet saamstem, en noodwendig met Solidariteit/Afriforum moet saamstem.
Beste Johan, my Nederlandse verblyf het niks met ‘n “oordrewe anti-Duitse siening” te make nie. Lees wat ek al dekades lank oor WOII en Adolf Hitler skryf, laaank voor ek my agter die liefde aan hier gevestig het. Ek is ‘n akademiese historikus en ek probeer enigiets wat ek behandel so nugter, saaklik en objektief moontlik benader. Dankie in elk geval vir ‘n beskaafde bydrae. Verder, wat Merkur betref: Jy het ‘n paar waarhede genoem wat nie ontken kan word nie. Maar nogmaals: Ek het sowat ‘n duisend woorde plek. Dit beteken dat ek nie ‘n volledige boek se nuanses kan inbou nie. En vir die toespraak van Hitler het ek wel deeglik bewyse genoem – gaan lees maar weer. Groetnis aan almal.