Fopnuus of feite: Kan die dra van gesigmaskers jou werklik siek maak?

’n Facebook-inskrywing wat “gesonde mense” teen gesigmaskers waarsku, doen sedert 29 Mei die ronde en is al meer as 13 000 keer gedeel. Maroela Media het ondersoek ingestel en kan bevestig dat dit fopnuus is.

Die inskrywing is aanvanklik gemaak deur ’n Facebook-gebruiker wat gereeld samesweringsteorië plaas en deel. “Pasop, gesonde mense, gedeel deur ’n vriend(in)”, lui die plasing wat sedertdien talle kere gekopieer en oor die hele internet geplak is.

Iemand wat die plasing lees, sal onder die indruk wees dat die persoon wat die gekopieerde teks geplak en die wêreld ingestuur het, die ma of pa van die anonieme dogter persoonlik ken, en dit skep ’n vals geloofwaardigheid. Daar is geen bewys dat die “vriend(in)” óf sy/haar 19-jarige dogter werklik bestaan nie.

Volgens die plasing is die 19-jarige meisie ’n “gesonde voorsteliniewerker” by ’n “reusekruideniersware-kettingwinkel” en het sy glo pleuritis of borsvliesontsteking opgedoen omdat sy glo op ’n daaglikse grondslag agt uur lank ’n masker gedra het, en “haar eie bakterieë en koolstofdioksied” ingeasem het.

Dr. Ben Vermaak, oor-, neus-en-keelspesialis van Durbanville, het aan Maroela Media gesê dat niks in die geneeskunde ooit onmoontlik is nie, maar dat pleuritis weens ’n masker “’n bietjie verregaande” is.

Pleuritis is inflammasie van die pleurale sak rondom die longe en volgens Vermaak is dit “hoogs onwaarskynlik” dat ’n mens dit weens die dra van ’n masker kan opdoen. Die oorsake van pleuritis wissel van virale infeksie (griep) en bakteriële infeksie (longontsteking) tot oorerflike siektes en die gebruik van sekere medikasie.

Vermaak meen dat herinaseming van bakterieë (soos in die plasing beskryf) sou beteken dat die bakterieë in die eerste plek reeds in haar liggaam teenwoordig was. “Die herinaseming daarvan sou geen verskil maak nie,” het hy gesê. Verder bevestig hy ook dat die koolstofdioksiedtelling in ’n mens se bloed nié sal vermeerder weens ’n masker nie.

Ander Facebook-inskrywings wat vroeg in Mei versprei is, het beweer die dra van maskers kan tot hipoksemie lei en hipoksie (’n suurstoftekort in die bloed) veroorsaak. Die feitekontroleringswebwerwe AFP Fact Check en Africa Check het dit ’n paar dae later as fopnuus bestempel.

Dr. John Criscione, professor in biomediese ingenieurswese aan die Texas A&M Universiteit, het aan AFP gesê daar kan twee redes wees hoekom ’n persoon hipoksie ondervind: óf die masker sit te styf, óf daar is ’n onderliggende mediese toestand wat asemhaling bemoeilik.

Claudio Mendez, gesondheidsbeleidprofessor aan die Suidelike Universiteit van Chili, het ook aan AFP bevestig: Solank die masker lugvloei toelaat, sal die dra daarvan nié hipoksie veroorsaak nie.

Vermaak het bygevoeg dat die N95-maskers wat deur mediese personeel gedra word in elk geval styf moet sit “om die filterwerking te verseker” en te verhoed dat daar lekkasies aan die kante is. Volgens hom behoort die gewone drielaag-lapmasker egter “net gemaklik” op ’n mens se gesig te sit.

(Foto: Timothy Bernard/ANA)

Hy beklemtoon dat die dra van ’n masker eintlik bloot ’n bewys van hoflikheid teenoor jou medemens is. “Die masker is nie daar om te keer dat jý die virus kry nie, maar wel om jou druppelbesmetting te beperk en ander mense te beskerm,” het hy gesê. “’n Masker sal byvoorbeeld nie keer dat jy die virus deur jou oë opdoen nie.”

Wanneer dit by die dra van maskers kom, beveel Vermaak die “reël van twee” aan: Wanneer twee of meer mense vir langer as twee minute nader as twee meter van mekaar staan, is dit raadsaam om ’n masker te dra. “Dis nie nodig om 24 uur per dag in jou huis of alleen in jou kar ’n masker te dra nie; slegs wanneer jy in kontak met ander mense is.”

Volgens Vermaak kan die Facebook-raad om gereeld jou masker af te haal “om hipoksie te vermy” meer skade aanrig. “Jy sal nie hipoksies raak indien jy jou masker reg gebruik nie. ’n Mens het wel ’n groter kans om Covid-19 op te doen indien jy heeltyd met jou masker peuter en ongewaste hande naby jou mond bring.”

Lees hier hoekom mense fopnuus versprei en hoe jy kan help om dit te bekamp.