Minister Thoko Didiza. (Foto: GCIS)
“Ek het geluister na wat julle gesê het, en ek het gehoor hoe julle bereid is om in moeilike omstandighede betrokke te raak (by grondhervorming). Ons sal saamwerk,” het Thoko Didiza, minister van landbou, Donderdagaand by Landbouweekblad se grondberaad gesê.
Sy het honderde boere van reg oor die land toegespreek nadat sy die hele dag geluister het na verhale oor suksesvolle grondhervormingsprogramme wat grootliks sonder die staat se hulp deur boere en plaaswerkers geïmplimenteer word.
Didiza het die heeldag op die taamlik afgeleë vergaderplek in die Koue Bokkeveld tussen Ceres en Citrusdal aangebly en ook in die ete- en teepouses individueel met boere en plaaswerkers gesels oor hul belewenis van grondhervorming.
In voorlegging na voorlegging was die boodskap duidelik: dit moet eerstens ʼn hartsaak wees – boere en werkers moet mede-eienaars word omdat albei meen dis moreel die regte ding wat hulle gaan maak werk ten spyte van terugslae – anders gaan die uitdaging om dit te maak werk, te groot wees.
Die tweede belangrike les van die dag het gekom van plaaswerkers – dat dit vir baie plaaswerkers moeilik is, soos verskeie dit ruiterlik erken het – om die kopskuif te maak van werker na vennoot en mede-eienaar.
Die derde les van die dag was dat enige ooreenkoms tussen boer en bemagtigde plaaswerkers maar moet plaasvind sonder om staatshulp te verwag, hetsy van die departement van landbou, die Landbank of enige vorm van owerheid, behalwe sommige munisipaliteite, wat bereid is om meentgrond in munisipale besit uit te verhuur.
Keer op keer het boere en hul bemagtigde werkersvennote met vers en kapittel aangetoon hoe hulle by die staat om hulp aangeklop het net om deur onwillige en dikwels korrupte amptenare gesaboteer te word.
Die vierde les van die dag was deursettingsvermoë. Elke deelnemer op die podium het getuig wat ʼn taai proses selfgedrewe grondhervorming is, en hoe terugslae – finansieel, in wantroue-gewortelde magsverhoudinge, weens droogte- of ander natuurkwessies, of deur onbeholpe owerheidsamptenare – volharding, volwassenheid en die oorkoming van selfgenoegsaamheid by alle betrokkenes verg.
Verskeie boere en bemagtigde plaaswerkers het getuig dat dit hul geloof is wat hulle laat moed hou het.
Die vyfde les was dat dit baie help as daar ʼn organisasie is wat kundige hulp kan verskaf en veral wat druk op owerheidsamptenare kan volhou sodat projekte nie deur amptelike rondslomp versmoor word nie. Die PALS-inisiatief van die Witzenberg-gemeenskap is as voorbeeld uitgelig.
Die sesde les was dat alles wetlik, amptelik en skriftelik moet geskied – daar kan nie net op aanvanklike wedersydse welwillendheid tussen boer en bemagtigde werker gesteun word nie. Hiervoor is prokureurs met bewese suksesvolle spesialiservaring nodig.
Toe sy uiteindelik aan die einde van ʼn daglange program vol getuienis aan die beurt kom vir haar toespraak, het Didiza gesê: “Dit is duidelik daar is uitdagings, maar uit jul verhale weet ‘n mens alle uitdagings kan oorkom word. Verhale soos julle s’n wys daar is ʼn nuwe manier van doen wat ons as Suid-Afrikaners byeen kan bring.”
Sy het uitgewys dat pres. Cyril Ramaphosa self boer en die landbou se probleme verstaan, wat die rede is vir sy klem op die landbou se rol om die ekonomiese trajek tot groei om te draai.
Sy het kennelik deeglik kennis geneem van die kritiek op haar departement en het gesê die duisternis reëls waaraan staatsdepartemente en staatsamptenare onderworpe is kan soms samewerking moeilik maak.
Sy het gevra dat boere die regering help planne beraam, en die boere verseker dat die regering saam met hulle bekommerd is oor die droogte, wat reeds tot verskeie selfmoorde gelei het.
Didiza het ʼn sterk pleidooi teen plaasaanvalle op boere en hul gesinne asook plaaswerkers gelewer, en is aan die einde van haar toespraak staande toegejuig deur honderde boere.
In sy bedanking aan Didiza het Landbouweekblad se redakteur, Chris Burgess, gesê hy hoop hy weet watter hoop haar boodskap aan boere gaan bring. Hy het haar ook bedank dat sy as minister die hele dag na boere gesit en luister het.
Ja, CR boer self, maar gaan kyk wie is sy bestuurders op sy plase, beslis nie oorgepigmenteerd nie.
Ons almal luister en ons hoor, maar wat word daaromtrent gedoen?
Stem saam met jou. Die honderde boere het haar staande toegejuig….. liewe genade.
Hierdie beraad was n watergat en bedel sessie, Landbouweekblad probeer ook
punte verdien net soos al die ander landbou organisasies en politieke partye.
Dit alles vir hul eie voortbestaan
Want waar is landbouweekblad sonder boere wat kan boer. JohnDeere, Toyota, kunsmis, saad mpye en baie dorpe vou oornag sonder die boer.
Standard bank en ABSA kan regmaak vir groot aantal plase verniet.
Die staat kan duisende plase uitdeel, sonder reën is dit nutteloos.
Die minister moet dalk luister en mooi hoor, reën kom van n ander plek as wat mense kan voorsien.
Daar is egter geen illusie by my nie.
Hierdie regering en die weer patrone asook pes en moorde in ons land is n gerig van God3 om SA tot stilstand te bring.
Paai, smeek en selfs bid gaan niks verander nie. Daar is n rekening om te betaal vir ons goddeloosheid, wit en swart en geel almal.
Die regering en ANC is op n selfmoord missie waar westerse beginsels verontagsaam word, terwyl mislukte ideologie hoogty vier.
Die ekonomie en die droogte het ons land in n wurggreep, albei kom van Bo.
Maak gereed vir groot lyding soos SA nognie gesien het nie.
Ons het die groot verwaandheid om te glo ons kan nie ondergaan nie, passop, die dief kom in die nag, honger en pes loop in die dag. Die moordenaar en wilde dier sommer enige tyd.
Toemaar, dis net n nagmerrie, jy sal nou wakker word..
Dankie tog ek is nou wakker,
Hoera vir die bokke.
SA is op pad na ‘n Marxistiese hool. Dis die ANC se eindpunt. Ja, die leiers sal steeds grond besit en goed leef. Maar die res sal krepeer.
100% reg
Ek sekondeer ook jou sentimente 100%.
Nou is veilings van diere gestop, nog n terugslag vir boere. Veg teen die natuur, teen die regering en teen die donker gevoel binne myself .
Sy het geluister en gehoor, maar dit is net waar dit gaan bly. Verder het Ramaphosa plase maar hy het bestuurders wat vir hom boer. Volgens hom is daar geen plaas aanvalle.
wat van die Cyril model vir grondhervorming? onteien ALLE wit grond, dra eienaarskap van daardie plase oor na groepe mense wat grond wil hê en stel wit boere aan om daardie plase te bestuur. ontneem terselfdertyd daardie boere se stemreg. dan het hulle darem werk, maar hulle is dan nie meer n sogenaamde politieke bedreiging nie. die werk wat hulle doen verseker hulle van n salaris en dit verseker die eienaars van daardie plase, wat nie eens almal noodwendig daar hoef te bly nie, ook van inkomste.
Om te luister is een ding. Om daarna iets te doen is ‘n perd van ‘n ander kleur.
Terwyl die politieke WIL om iets te doen ontbreek, sal die boere geen ondersteuning kry in hul voorstelle en inisiatiewe nie. So jammer, want alle voorstelle klink konstruktief.
Ongelukkig het die regerende party wat in beheer is, ‘n geskiedenis van onbekwaamheid. Hulle is ook nou nie juis bekend daarvoor dat hulle luister na andere se raad en advies nie. Nee, dit moet vanuit hulle eie geledere kom.
En so glo die juigende klappende boere n politikus??
Gaan wakker word soos n tornado hul tref… niks sal hul red nie.
Ek het lekker geëet en toe het ek gery.
Was seker Agri SA boere dis nog net hulle wat in die paashaas glo
Wat de hel het hier gebeur?? Is al die boere ook nou mal in hul koppe om net wat aan hulle behoort so weg te gee?? Neewat geen hoop meer oor!!
@grassie. Ek stem saam met jou. Gee die helfte van jou eiendom en besigheid weg aan ‘n klomp plaaswerkers. Hoe gouer ek uit dié Animal Farm kan uit, hoe beter.
Ek het geluister , ek het gehoor en dis uit by die ander oor…
Ag asb.!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Talk is cheep, money buys the whiskey… Al wat hulle kan doen praat, en eet!!! Dis mos Imbizo is dit nie… praat, maak of daar oplossing is, doen niks, en celebrate…
Ek twyfel of Ramaphosa se plaaswerkers mede-eienaars is.
Die dame het ñ GESKIEDENIS waar dit by haar gevoelentyd teenoor ons boere en plase kom, maar weereens MOET die boer mooi praat, dalk smeek en sy knie VOOR HAAR buig …????
Sy geen nie ñ flenter om nie – het in die verlede nie en sal ook nie nou nie!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Dit gaan nie oor die minister nie, dit gaan oor die boere wie besluit het om selfbestuur en selfbeskikking toe te pas met suksesvolle grondhervorming sodat die regering nie grondhervorming hoef toe te pas wat n mislukking sal wees en op konflik sal uitloop nie. Hierdie optrede van die boere en werkers as opkomende boere neem weliswaar die wind uit die seile van die minister en die ANC. Hierdie boere optrede wys dat nie droogte of die ANC die boere sal onderkry nie. Die benadering van die boere is die regte benadering waaruit afriforum/solidariteit, TLU en SAAI oneindig baie kan leer, dis te se as hulle graag wil leer! Die ANC kan nie onderskat word nie, maar kan uitoorle word deur boere wie nie gering geskat moet word nie. Baie mooi boere, net soos die Springbokke, maak julle ons geweldig trots. Daar is weer n bietjie hoop op die horison dat die goeie oor die kwade sal seevier!
Waar is Tzaneen dam se wal se geld heen medame ? Die wal is opgefoeter en die reen kom. Niemand wil dit antwoord nie !
Ag asseblief, staande toegejuig… vir wat!? Plaas hulle het haar weggejaag. Die regering het nog nooit, en sal ook nooit iets omtrent boere se probleme doen nie. Sy spreek haar uit teen plaas geweld, sy is saam bekommerd oor die droogte… baie oulik, maar wat gaan sy DOEN? Ah, ons weet reeds sy gaan niks doen nie.
Ek werk vir n baas, Geen bonus en geen shares. Maar ek is tevrede. Ek kla nie, Ek strike nie en ek steek nie my baas se plek aan die brand nie of breek dit af nie. Moes al maande met half salaris werk. Maar ek doen. Van wanner af kry jy iets waarvoor jy nie wil werk nie. As die werk gewer of die boer droogte het dan moet die werkers ook bydra om die ding te laat loop of nie. Iets hier is nie reg nie?
CR se meeste bestuurders is blank vandaar die sukses, wat van Modise se plaas waar diere vergaan het en sy nie eens die werkers volgens voorskrif betaal het nie?
Ons het ook geboer in die Ceres distrik. Baie moeilike tye gehad, veral droogte en by die regering gaan hulp soek, maar niks gekry nie. Hulle kom kyk net waar hulle kan vat vir hulle self. Alles net mooi praatjies. CR ken nie van droogte en plaas aanvalle nie.
Ek het gehoor ……. en gaan so niks daaraandoen nie!!
As sy beloftes maak maak sy beloftes namens die regering. Die regering is besluitloos en in partydig. So hoe lank gaan dit neem om te realiseer veral as mens nou kyk na die vreeslike bonusse wat die regering gaan kry wat hul nie nodig het nie. Dit kan aangewend word vir die boere. En om armoede te verlig. Mense is moeg vir lee beloftes en dis hoekom die boere moedeloos is en daar selfmoord is. Boere is afhanklik van reen, werkers en regeringshulp. Hul is nie rassisties nie. Die regering faal die boere. Die mense van ons land. Dit skep n groot probleem van wantroue.
O het jy? Nou gaan jy sien…
Die ANC se “suksesverhale” is daagliks in die nuus, soos die bankrot SAL, ESKOM,SABC Mangaung metro asook die meerderhied munisipaliteite landswyd, nou wil hulle ook die gesondheidsorg en landbou toevoeg tot hul uiters “suksesvolle” lys. Die hele wêreld lag tans vir hul “dawerende aardskuddende suksesse”!
Moet tog nie Estina suiwel projek vergeet nie. Tenminste lag ou Zuma lekker!
Boertjies draai na jul God vir hulp, nie ‘n minister van die ANC wat NIKS kan implementeer nie. Staande toejuiging vir wat?????
So sit en wonder ek nou –
Wanneer gaan mense wat by ‘n besigheid in die stad werk, mede-eienaars word van daardie spesifieke besigheid?
Wanneer gaan ‘n huishulp mede-eienaar word van die huis waar sy werk?
Wanneer gaan die persoon wat my motor was geregtig wees daarop om enige tyd met dié motor te ry?