Tshwane se beroerde oudit wek kommer

(Foto: Zakysant via Wikimedia Commons)

ʼn Uitgelekte verslag van die ouditeur-generaal (OG), waarin ʼn negatiewe bevinding oor die stand van die Tshwane-metroraad se finansies gemaak word, wek groot kommer.

ʼn Negatiewe bevinding beteken die instelling se finansiële state bevat wesenlike wanvoorstellings wat nie tot spesifieke bedrae beperk is nie, of dat wanvoorstellings ʼn wesenlike gedeelte van die finansiële state verteenwoordig.

Die verslag handel oor die tydperk 1 Julie 2021 tot 20 Junie 2022.

Die OG het die verslag nog nie amptelik bekend gemaak nie, maar dit lui dat groot onsekerheid bestaan oor die munisipaliteit se vermoë om as lopende saak voortgesit te word. Die OG het onder meer bevind die munisipaliteit het tussen November 2019 en Oktober 2020 salarisse aan amptenare betaal vir werk wat nooit gedoen is nie, omdat behoorlike werwingsprosesse nie gevolg is nie en werk nooit aan die amptenare gegee is nie.

Indien dit nie herwin word nie, beloop die koste hieraan verbonde meer as R88 miljoen.

Weens ʼn berekeningsfout met amptenare se verlofbalanse en daaglikse vergoeding, is verlof van meer as R800 miljoen uitbetaal waarvoor die metro nie rekenskap kan gee nie, het die OG voorts bevind.

Die verslag lui ook dat daar nie behoorlik rekenskap gegee is vir lenings en verbande van meer as R800 miljoen by die metro nie.

Volgens die OG-verslag het die munisipaliteit nie korrek verantwoording gedoen vir ongemagtigde besteding in die betrokke boekjaar nie en dit het gelei tot ongemagtigde besteding wat met meer as R600 miljoen onderverreken is.

Wat betref onreëlmatige besteding, het die munisipaliteit nie ʼn behoorlike stelsel gehad om alle onreëlmatige besteding wat aangegaan is te identifiseer en bekend te maak nie. Dit staan volgens die verslag op meer as R10 miljard.

Randall Williams, burgemeester van Tshwane, sê dit is kommerwekkend dat die OG amptenare en raadslede uitgewys het wat by die verskaffingsproses gebaat het.

“ʼn Behoorlike ondersoek sal gedoen word na die lys van name wat die OG saamgestel het en gepaste stappe sal gedoen word om die geld te herwin en die skuldiges aan die pen te laat ry,” sê Williams.

“Daar is ook bevindings wat dui op finansiële wangedrag en ʼn wanvoorstelling van die Stad Tshwane se finansiële state en finansiële posisie rakende inkomste, bates, betalings en voorstelling in die algemeen.

“Die bevindings word hanteer met die erns wat dit verdien.”

Tshwane se hoof- finansiële beampte, Umar Banda, se kontrak is op 31 Desember verlede jaar beëindig en die stad stel tans ʼn nuwe hoof aan. “ʼn Verslag oor die gedrag van die voormalige finansiële hoof wat betref die samestelling van die finansiële state en die ouditproses sal ook aan die raad voorgelê word,” sê Williams.

Hy het die OG se negatiewe bevinding as ʼn “teleurstelling” bestempel en sê dit is nie ʼn uitkoms wat eens naastenby binne die raamwerk van goeie regering aanvaarbaar is nie.

“Ons het reeds begin om die stad reg te ruk. Ons werk nou saam met die nasionale tesourie en die OG om die bevindings te hanteer.”

Die nasionale tesourie het ook die dienste van twee voormalige finansiële hoofde beskikbaar gestel om die stad te help om die situasie reg te ruk, sê die burgemeester.