Kan emigrasie, brandstofprys omgekeer word?

(Argieffoto)

In die jongste episode van 3 Minute, 3 Sake bespreek Gerhard van Onselen, senior ontleder by Sakeliga, ʼn waarskynlike toename in emigrasie, die verhoging in die brandstofprys en ʼn moontlike inploffing van die padongeluksfonds.

Eerste kyk ons na emigrasie: Onlangse mediaberigte wys op anekdotiese bewyse dat emigrasie vanuit Suid-Afrika aan die toeneem is.

Emigrasie-agente wys al ʼn geruime tyd op sulke toenames. Syfers vanaf die lughawemaatskappy, ʼn onvolledige deel van die prentjie, dui daarop dat mense, in die netto gesien, in beduidende getalle die land verlaat het.

Die uiteinde van die saak, soos ons dit sien, is dat onnodige verliese aan kapitaal en vaardighede eintlik is wat Suid-Afrika se potensiaal in die wiele ry.

Die ekonoom Johannes Jordaan meen hoewel sommiges wel terugkeer van oorsee af, ʼn beduidende aantal meer mense per vliegtuig Suid-Afrika verlaat.

Jordaan slaan egter die spyker op die kop. Hy meen hoër vlakke van groei is nodig om ekonomiese toestande te verbeter. Die beleidsomgewing moet dringend verbeter, anders kan nog emigrasie ná die Covid-tyd volg.

Rapport berig volgende oor die onlangse verhogings van brandstofpryse. Die prys van 95-oktaan in die binneland is tot ʼn nuwe hoogtepunte van R17,32 verhoog. (Sien ook die meegaande grafiek.)

(Grafika: Verskaf)

Die Sentrale Energiefonds wys dat ʼn R3,93‑ algemene brandstofheffing en R2,18-heffing vir die padongeluksfonds (POF) nou per liter betaal word. Belasting is dus ʼn aansienlike komponent van die brandstofprys.

Ontleders meen dat die stygings in die brandstofprys verbruikers onder druk sal plaas. Maroela Media het ook vroeër berig oor kommer vanuit die parlement oor die impak op werkers en armes weens die stygings.

Nie net beïnvloed duurder brandstof die koste van goed soos vervoer en aflewerings nie, maar ook die koste van boerderybedrywighede met die prys van diesel wat daardeur geraak word.

Die stygings in die pryse is deels weens die onlangse verhogings in die belasting (algemene heffing en die POF-heffing). Die olieprys en randverswakkings speel ook ʼn rol.

En laaste, die padongeluksfonds is ʼn spreekwoordelike voorbeeld van statutêre wensdenkery wat met harde ekonomiese realiteite kennismaak. Dit is verder ook ʼn sprekende voorbeeld van ʼn regulatoriese mislukking, eerder as ʼn markmislukking.

Anders as private versekering het monopolistiese verpligte statutêre fondse geen werklike markseine om daaraan rigting te gee nie. So ʼn fonds se kliënte, wat die motoriste is, kan nie wegstap of ander opsies kies nie.

Die voormalige derdepartyversekering wat die POF voorafgegaan het, het minstens tot ʼn mate koste en uitbetalings in ʼn markomgewing geprys – ʼn mate van markdissipline is toegepas.

Die POF se probleme kom al lank. Reeds in 1999, tydens ʼn parlementêre voorlegging, is ʼn opgehoopte tekort van sowat R29 miljard in vandag se rande (R10,1 miljard aangepas vir inflasie) aangedui.

Vandag staan die fonds se opgehoopte tekort by ʼn enorme R322 miljard. In ʼn onlangse buitengewone hofbevel (sien hier) het regter Meyer in die hooggeregshof alle beslagleggings en invorderings teen die POF tydelik opgeskort.

Die fonds moet nou, luidens die bevel, as’t ware sy huis in orde kry en agterstallige eise hanteer, maar sal dit omgekeer kan word?

In die huidige opset, met die ekonomie, praktyke en aansporings waarin die fonds bestaan, is dit moeilik om te glo.

Sien ook die volgende ontleding en bron.

ondersteun maroela media só

Sonder Maroela Media sou jy nie geweet het nie. Help om jou gebalanseerde en betroubare nuusbron se toekoms te verseker. Maak nou ’n vrywillige bydrae. Onthou – ons nuus bly gratis.

Maak 'n bydrae

Nou pra' jý

Een kommentaar

ouMo ·

Suid Afrika is een van die min lande in die wereld waar sy burgers armer word vergelyke die res van die wereld.

O wee, die gesang is uit! Die kommentaar op hierdie berig is gesluit. Kom kuier gerus lekker verder saam op ʼn ander artikel.