Om aan die kort ‘ent’ te trek

Deur Daniël Goosen

Argieffoto (Foto: Lindsey Parnaby/AFP)

Daar heers tans ’n groot debat oor die Covid-19-inenting. Vir sommige is dit die logiese ding om te doen, en ander weier volstrek. Die inenting word geweier op grond van keusevryheid, oor onsekerheid oor die newe-effekte, en hier en daar ’n Openbaring-georiënteerde vrees.

Alhoewel die regering se stadige pogings om Suid-Afrikaners in te ent daarop neerkom dat ek self eers bykans in my middeljare ingeënt gaan word, is ek meer as bereid om die inenting te kry. Nie noodwendig omdat ekself bang is vir die virus nie, maar eerder om my familie te beskerm. Daar is al die afgelope ruk genoeg begrafnisse gehou vir ’n leeftyd se treur.

Die skeptiese aard waarmee die inenting hanteer word, is egter iets waarmee ʼn mens diep kan simpatiseer. Die afgelope jaar en meer is nie net ons nie, maar die ganse wêreld in ’n toestand van totale onsekerheid gedompel. Dit kom voor, ongeag wat die lopende teorie is, of daar vanaf die begin vir ons oor die oorsprong van hierdie virus gelieg is. Hetsy dit nou vlermuissop, ’n ietermago of die mees waarskynlike, die Wuhan-laboratorium is, die narratief verander die heeltyd. In die proses verloor kundiges hul werke as hul dit net durf waag om iets anders as die hoofstroomstorie te uiter. Ons is egter ook onseker oor hoe ons hierdie verskriklike ding moet hanteer. Daar is mense wat meen dat inperkings geen effek op die verspreiding van die virus het nie, en dan is daar weer die kamp wat versuim om hul huise te verlaat vir ingeval ’n sonstraal hulle aansteek. Die ganse storie is absurd.

Ons weet egter deur ons praktiese ervaring dat inentings die mensdom van vele kwale bevry het. Deur mense in te ent, het ons in enkele generasies ernstige siektes die hok geslaan wat groot dele van die wêreld se lewenskwaliteit onherroeplik verander het. My pa het altyd vertel van die kinders wat polio gehad het toe hy nog ’n kind was. Dit is iets wat my generasie glad nie ken nie – om die waarheid te sê, ons weet nie eens hoe iemand lyk terwyl hy polio het nie. Dit is uiteraard ’n fantastiese ding dat die siekte bykans verdwyn het! Inentings van enige soort hou natuurlik steeds risiko’s in. Tog aanvaar ons dit onvoorwaardelik, want die risiko’s van die onderskeie siektes oorskry enige van die nadele verbonde aan die inenting. Hoekom sal dit nou anders wees as die Covid-inentings op dieselfde wyse ontwikkel is?

Kyk ons na die hoofbesware teen die inenting, kan ons ’n paar dinge daaroor sê …

Eerstens die argument rakende keusevryheid. Daar is baie mense wat die “my lyf, my keuse”-argument inspan en meen dat hulle nie geforseer gaan word om iets te vat wat hulle nie wil nie. Dis nie onredelik nie. Dit is egter glad nie die punt van die saak nie. Hierdie moderne obsessie met keusevryheid is ten diepste ’n gevaarlike ding. Dit veronderstel dat jy, die individu, ’n losstaande atoom is wat kan maak soos jy wil – so asof jy nie altyd en reeds deel van ’n gemeenskap is nie; ’n gemeenskap wat direk deur jou gedrag én jou keuses beïnvloed word.

Die kerkvader, Augustinus, het gemeen dat keusevryheid ’n laer vorm van vryheid is. Ware vryheid is om die “goeie” eerstens moontlik en dan moeiteloos te maak, aldus Augustinus. Ons moet hierdie kerkvader se wysheid nie vlak kyk nie. “My lyf, my keuse” – ja, maar jou lyf sit saans op die bank, saam met jou gesin se lywe. Jou lyf gaan saam met jou gemeenskap kerk toe, of staan by Spar in die tou. Die saak gaan nie bloot oor jouself nie, dit gaan oor iets veel belangriker as jou eie ek – en glo my, daar is baie goed belangriker as jou eie ek.

(Foto: Andres Larravere/AFP)

Dan is daar natuurlik dié wat meen dat ons nie weet wat die langtermyn newe-effekte van die inenting is nie – basies ’n onsekerheid oor wat mense presies in hul lywe sit as hulle die inenting neem. Goed, op die oog af kan ʼn mens hierdie argument heeltemal verstaan, totdat jy besef dit is die 21ste eeu en ons leef soos ons leef. Bedoelende, die meeste van die goed wat ons koop, is só met chemiese stowwe en ongesonde middels oorlaai dat hierdie argument bykans nie sin maak nie. Van die Grandpa-pille wat ons met Coke afsluk, tot en met die twyfelagtige inhoud van ’n “beesvleis”-vulstasiepastei, kan ons maar verseker wees dat ons al klaar soveel goed in ons lywe sit waarvan ons nie werklik die effek verstaan nie. Dan praat ons nie eens oor al die newe-effekte van die plastiekverpakking van al ons kosse nie. Om nou op ’n perdjie te klim, te midde van ’n verdere inperking, en teen onbekende middels te probeer argumenteer, is ietwat komies. Tensy ʼn mens werklik net jou eie groente eet wat jy slegs met reënwater besproei, persoonlik by ’n boer vleis koop – wat regtig sy beeste in die veld laat wei en nie met steroïde inspuit nie – en natuurlik ook ’n Frieskoei in jou tuin aanhou, dink ek nie hierdie argument hou water nie.

’n Ander ding wat ons hoor, is natuurlik die idee dat hierdie inenting niks minder as die “merk van die dier” is nie. Daar is altyd, deur die eeue heen, ’n vrees dat die eindtyd naby is. Veral as daar wêreldwyd ’n krisis is. Bygesê natuurlik, die wêreld is werklik, ongeag die hele Covid-storie, in ’n diep krisis. Maak nie eintlik saak deur watter lens ʼn mens na die wêreld kyk nie, die prognose lyk nie baie goed nie. Nogtans moet ons vreeslik versigtig wees as dit by doemprofeet speel kom. Dit lei dikwels tot vlakke van histerie wat nie gesond is nie. Die probleem is egter dat ons hier van ’n inenting praat. Oppervlakkig beskou is dit nie veel meer as net dit nie. Die vraag is dus: Hoekom is hierdie spesifieke inenting, en nie byvoorbeeld ʼn polio-inenting nie, die merk van die dier? Wat maak hierdie inenting nou juis verskillend van die res? Die omstredenheid van die virus wêreldwyd maak ’n inenting nie meer of minder as net dit nie: ’n inenting.

Kan ons dus probeer, te midde van die onsekerheid en wantroue, om nie van ’n molshoop ’n berg te maak nie? Vir meer as ’n jaar is die wêreld met kwaad, hartseer, wanhoop, armoede, eensaamheid en depressie belaai. Geen inenting kan hierdie kwale in ’n oogwink omkeer of uitvee nie. Dit is egter ’n manier vorentoe. Dit is ’n manier om jouself en jou gesin teen die virus te staal en die greep wat ons regering, onder andere, op ons het, los te maak. Die trajek sonder die inenting gaan net nóg inperkings, nóg belaglike en neerhalende “familievergaderings”, nóg jare se gemaskerde bestaan en nóg bierlose naweke beteken. Daarvoor sien ek nie kans nie.