Nuuskommentaar: Onskuldige kiesers kry ook regering wat hulle nie verdien

Die Suid-Afrikaanse vlag. (Foto: Wikimedia Commons)

Woon Suid-Afrikaners in die spreekwoordelike hemel, of die spreekwoordelike hel? Is daar spreekwoordelik witbrood en kaviaar op die tafel, of darem ’n bordjie pap danksy familie of bure wat uit hul eie armoede nog ’n ietsie vir diegene in nog groter ellende afknyp? En waar ’n gees van toe‑eiening plek-plek so sterk loop – tot die vlak van onteiening sonder vergoeding – dat die ekonomie in die doldrums vasgevang word en juis die gaping vergroot? Waar die gebruik van die woord toe‑eiening die ekonoom en filantroop, Chris Hart, sy werk gekos het, maar ander bekendes, ook uit die linkerkant van die politieke spektrum, die woord sedertdien ook al ingespan het.

Is hierdie nuuskommentaar vanoggend realisties, of oormatig swartgallig na aanleiding van onder meer nog negatiewer bevindings deur graderingsagentskappe, en die IMF se vingerwysings, of die OG se waarskynlik verdoemendste verslag nog oor die agteruitgang van munisipaliteite en staatsentiteite? Of is dit dalk die produk van die Rugbywêreldbeker se post-euforiese trauma waaroor voorheen in hierdie rubriek gewaarsku is?

“Living in Coeluminfernum.” So lui die opskrif van ’n fiktiewe artikel wat aan die e-tydskrif, The Conversation, “voorgelê” is, en wat uitwys dat verskillende mense in Suid-Afrika ’n hemelse bestaan voer, en ander hulle in ’n helse moeras bevind, en dat die regering sy bes doen om dit in rasseblokkies te giet.

Wie of wat is Coeluminfernum? Letterlik vertaal beteken dit “Hemelhel”. Die gebruik van Latyn sinspeel dat dit na ’n land verwys waar grondwetlikheid en regspraak sterk oorheersend is, en daar sprake is van ’n regstaat. As dit onverdund na die praktyk sou verwys, sou ons hipoteties na die idealistiese Mzansi kon verwys – die reënboogland van wyle Nelson Mandela, waar heterogeniteit (deesdae diversiteit) saamsmelt in ’n wonderlike reënboogland van vrede en voorspoed.

Om die letterlike betekenis van Mzansi te probeer inspan sê bykans niks nie. In Xhosa (die taal waaruit die land met die nie-amptelike naam Mzansi gebore is), beteken dit gewoon “Suid”. In Zoeloe en ander Nguni-tale verwys dit egter meer na die oostelike kusstreke, of mense wat daarvandaan kom, ’n windrigting, of ’n soort bankrekening. Laasgenoemde nogal pikant, omdat die ekonomie en administrasie van Mzansi beteken dat baie mense se bankrekeninge maar in ’n beroerde toestand is.

’n Gesegde uit die politieke wetenskap lui dat, in ’n demokrasie, die mense die regering kry wat hulle verdien. Wat daarby behoort te staan as ’n mens op ’n suiwer wetenskaplike benadering wil volg, is dat dit alleen waar is in ’n homogene demokratiese land. Die uitdrukking vertroebel as dit ’n heterogene land is, maar grondwetlik ’n eenheidstaat is. Dan kan bitter baie mense ’n regering kry wat hulle nié wou gehad het nie.

’n Demokrasie waar die regering nie in algemene belang regeer nie, maar in belang van die meerderheid, staan in die staatkunde immers as ’n diktatuur/tirannie van die meerderheid bekend. Waar die Konstitusionele Hof boonop die “reg” het om dit wat in die Grondwet staan (soos die enkele minderheidsregte wat deur die internasionale reg erken word) gewoon onder te ploeg ter wille van hierdie diktatuur/tirannie se ideologie (transformasie, al blyk dit ekonomies verwoestend te wees) begin ’n mens ver buite die grense van die meer bekende en erkende staatkundige modelle speel, en word van die alternatiewe soos die veelbeskrywende kakistokrasie en, soos uit die getuienis van Mo Shaik oor oudpres. Jacob Zuma voor die Zondo-kommissie blyk, kleptokrasie, afgestof. Dan is daar nog nuutskeppings soos Zuptakrasie en vele meer. Shaik se mees omskrywende verduideliking spreek boekdele – Zuma kon nie onderskei tussen die belange van die staat en die belange van die Guptas (en dus sy persoonlike belange ook) nie.

Zuma is inderdaad dikwels deur die media aangehaal dat hy sy frustrasie uitgespreek het dat hy ontevrede is omdat die howe hom dwarsboom om ongehinderd in belang van die meerderheid te regeer. Hy het hom dikwels uitgelaat oor die howe wat sake vir hom bemoeilik het.

Pas het die ANC-veteraan en een van die Groot Ses, Jessie Duarte, haar mond uitgespoel oor die ANC wat erg rassisties is. Uit vorige uitsprake is dit duidelik sy het nie ’n probleem daarmee dat wittes nou uitgesluit is van die verbod op diskriminasie nie, maar haar argwaan handel nou oor die kort lootjie wat haar mense, die bruin mense in die post-1994-bedeling, getrek het. (Dis nou afgesien van “ere-swartes” soos wyle Jakes Gerwel en Jonathan Jansen nou.)

Kortom, of jy in die coelum (hemel-gedeelte) woon, of in die infernum (hel-gedeelte) van Mzansi braai, hang grootliks af van die kleur waarmee jy gebore is, en nie van vermoë of potensiaal nie. En laat ’n mens dadelik sê, ja, daar is iets soos ’n sleureffek wat bars gaan om uit te skakel, maar nooit uitgeskakel sal word as dit nie reg hanteer gaan word nie, byvoorbeeld tradisies van gesinsgroottes, en soos blyk uit die 8ste Afrika-bevolkingskongres wat pas by Entebbe, Uganda, gehou is (lees hier), en ander faktore soos die jeugdige ouderdom waarop kinders reeds kinders kry en die afwesigheid van geboortebeperkingsmiddels.

Die skynbare onwilligheid om in die praktyk korrupsie uit die ekonomie te hark gee vlerke aan die sleureffek van sommiges, en so ook die stiksienige geloof in sosialistiese praktyke binne veral die vakbonde in die ANC se dampkring.

Die gevolg is dat baie van die mense wat volgens hul herkoms nou veronderstel is om hulle in die coelum-sektor behoort te bevind, hulle polities moontlik daar mag bevind, maar in die praktyk sosio-ekonomies op die infernum se Moedverloor se vlaktes krepeer. Die township-euforie na die wêreldbeker wat steeds voortduur, maar die onveranderde armoedevlakke is dalk ’n goeie voorbeeld.

Die ganse lewensinbinding van minderhede se heil by dié van meerderhede is nie eie aan Suid-Afrika nie. Selfs waar minderhede betreklik baie selfregeringsregte het, kan dit min of selfs niks beteken as dit nie dwarsdeur sny nie. Presies hoeveel beteken Katalonië se selfregering as hulle nie self ’n sê het oor die staat van hul staatkundige onafhanklikheid kan bepaal nie, maar alleen bepaal kan word om die Spaanse meerderheid se stemme by die uitslag te voeg? Met die Brexit-referendum het die meerderheid Skotte, Walliesers en Noord-Iere teen Brexit gestem, maar die Engelse meerderheid se wil het ipso facto ook die “wil” van Kelte geword.

Die “grondwetlike regte” van Afrikaans word in die volgende dae weer teen transformasie opgeweeg – die Afrikaanse Taalraad besin dan oor die toekoms van die taal op universiteite en skole. AfriForum (ook lid van die Taalraad) is weer vandag in die appèlhof oor Afrikaans, dié keer by Unisa, en ook die twaalfde sitting van die VN se Forum vir Minderheidsaangeleenthede wat môre en oormôre in Genève, waar AfriForum opnuut vir Afrikaans intree, plaasvind (lees hier).

Dit is amper Kersfees, die Christusfees. Na raming gaan die Amerikaners dié Kersfees ongeveer ’n miljoen kalkoene verorber, en voor dit met Danksegging ’n raps meer. Dit sal goed wees as ook die Afrikaanssprekendes hierdie Kersfees genoegsaam bevry van die negatiewe kan vier om sodoende die regte gees waarin dit herdenk behoort te word, te kan ervaar. Maar stomp hande gaan dit nie vermag nie.