Skop Cele uit, eis DA met petisie

Bheki Cele, minister van polisie. (Foto: SA Polisie/Twitter)

Meer as 3 600 mense het al ʼn petisie onderteken wat die DA Donderdag van stapel gestuur het om van Bheki Cele, minister van polisie, ontslae te raak.

Die petisie volg nadat die party in Maart vanjaar al ʼn mosie van wantroue in die minister en sy kabinetskollegas ingestel het. ʼn Politieke ontleder sê uiteindelik kan net die ANC en die president Cele die trekpas gee, maar die druk op Cele neem toe.

Die DA eis Cele se kop, onder meer oor sy steun vir die omstrede Wetsontwerp op die Beheer van Vuurwapens, die tamaai agterstand met die verwerking van DNS-monsters, sy versuim om die polisie se landelike veiligheidsplan behoorlik in werking te stel en sy weiering om die geheime diensbegroting in 2020 af te teken – ʼn versuim wat volgens die DA een van die sleutelredes is vir die chaos by misdaadintelligensie en die onvermoë om verlede jaar se Julie-oproer in bedwang te hou.

“Min. Cele se houding jeens sy mandaat om Suid-Afrikaners te dien en te beskerm, was opnuut duidelik toe hy met sy talle mislukkings gekonfronteer is. Pleks daarvan dat hy die kommer van inwoners van Gugulethu gepak het, het hy verkies om ʼn aktivis stil te skreeu en polisiebeamptes gekry om hom van die perseel af te begelei,” sê Andrew Whitfield, die DA se woordvoerder oor polisie.

Whitfield het verwys na Cele se tirade teenoor Ian Cameron, ʼn gemeenskapsaktivis en woordvoerder van Action Society. Cele het Cameron vroeër vandeesmaand tydens ʼn vergadering verskreeu nadat hy vrae oor die polisie se optrede en versuim om misdaad te bekamp, aan die minister gestel het.

Whitfield sê ten spyte van oorweldigende bewyse dat Cele nie geskik is vir sy amp nie, het pres. Cyril Ramaphosa hom nie soveel as oor die vingers getik vir sy vrotsige prestasie tot dusver nie.

“Min. Cele het niks gedoen nie om die kritieke tekorte in die polisie om te keer, wat bygedra het tot ʼn toename in geweldsmisdaad. Volgens misdaadsyfers vir die laaste kwartaal word 67 mense elke dag vermoor, 153 word verkrag en 364 gewelddadige rooftogte word daagliks gepleeg.”

Whitfield sê Cele moet afgedank en vervang word met ʼn minister wat die werk gedoen kan kry.

Druk op Cele laai op

Prof. Theo Venter, politieke ontleder aan die Kollege vir Sake en Ekonomie aan die Universiteit van Johannesburg, meen ʼn petisie gaan nie sorg dat Cele die trekpas kry nie. Wat dit wél kan doen, is om al hoe meer druk op ʼn reeds gespanne minister te laai.

“Die enigste instelling wat van Bheki Cele ontslae kan raak, is die ANC en die president [Ramaphosa] self. Maar die president het hom nodig en sal nie van hom ontslae raak nie,” sê Venter.

Cele het Ramaphosa toegang tot KwaZulu-Natal gegee toe hy dit weens oudpres. Jacob Zuma se invloed in die provinsie nie kon regkry nie. Dié toegang tot die tradisionele leierskap in KwaZulu-Natal, waar Cele groot aanhang geniet en eintlik die septer swaai, maak hom ʼn strategiese bondgenoot vir Ramaphosa. Dit maak Cele haas onaantasbaar en hy weet dit waarskynlik.

Venter sê die waarde van ʼn petisie soos dié van die DA en beriggewing oor onder meer sy interaksie met Cameron, plaas toenemende druk op Cele en maak dit vir hom al hoe moeiliker om sy werk te doen. Dit kan beteken dat indien daar in die toekoms ʼn kabinetskommeling is, Cele moontlik na ʼn ander portefeulje geskuif kan word.

Gebeure soos die tirade by die Gugulethu-vergadering takel die minister se openbare beeld boonop verder af.

ʼn Minister kan onder geen omstandighede optree soos Cele by die byeenkoms gedoen het nie, sê Venter, maar dit skets ook ʼn prentjie van ʼn minister onder geweldige druk. In die vergadering was hy grootliks omring deur ondersteuners en nietemin het hy teenoor Cameron uitgevaar.

“Eintlik wou hy wys wie hy is en wat hy is en hoe hy hierdie stemmetjies wat hom so irriteer, kan hanteer.”

Venter sê in ʼn demokrasie kan dit nie geduld word nie.

Hy sê indien hy Cameron uitgeluister het en hom dan byvoorbeeld genooi het vir ʼn persoonlike ontmoeting waar hulle kon gesels, was die situasie sonder voorval ontlont. Maar toe verloor Cele sy humeur.

Venter sê Cele se uitbarsting was ʼn vertoon vir diegene in die gehoor om te wys hy steur hom nie aan hierdie “uilskuiken” nie. Talle selfoon- en televisiekameras het egter die gebeure opgeneem en aan die land uitgebasuin.

“Die wêreld waarin ons leef laat nie toe dat mense hulle humeur in ʼn openbare vergadering verloor nie.

“ʼn Minister moenie sy humeur verloor nie en indien hy doen, beteken dit hy is onder geweldige druk.”

Whitfield sê op sy beurt die DA beywer hom vir verbeterde polisiëring vir alle Suid-Afrikaners en dat hulle die stryd om Cele se kop tot op die president se voorstoep gaan neem. “Ons doen ʼn beroep op alle Suid-Afrikaners om by die stryd aan te sluit deur by ons veldtog aan te sluit en ons petisie te onderteken.”