Argieffoto (Foto: Austin Distel/Unsplash)
Verbruikers word gedurig toegegooi onder advertensies waar hulle ook al gaan: tuis, op hul fone en op die pad, maar dit laat ʼn mens wonder wat is jou verbruikersregte? Kan adverteerders enige valse voorstellings maak om jou sover te kry om ʼn produk of diens te koop? Ina Opperman het gaan soek na ʼn antwoord op hierdie vraag.
Jou verbruikersregte moet altyd gerespekteer word wanneer jy iets koop, maar ook wanneer goedere en dienste geadverteer word. Advertensies is daarop gemik om jou geld te laat bestee, maar dit kan slegs binne die grense van die wet op verbruikersbeskerming gedoen word.
Dele E en F van die wet op verbruikersbeskerming (CPA) maak dit baie duidelik wat die regte van verbruikers en adverteerders is wanneer goedere en dienste bemark word. Deel E handel oor jou reg op billike en verantwoordelike bemarking en deel F oor jou reg op billike en eerlike behandeling.
Algemene standaarde vir die bemarking van goedere en dienste
Artikel 29 bepaal die algemene standaarde vir die bemarking van goedere en dienste en bepaal dat maatskappye, hetsy hulle produsente, invoerders, verspreiders, kleinhandelaars of diensverskaffers is, nie toegelaat word om enige goedere of dienste te bemark op ʼn wyse wat vals of misleidend is nie.
Advertensies mag nie bedrieglik of misleidend wees oor die aard, eiendom, voordele of gebruike van die goedere of dienste nie en dit sluit in hoe en onder watter omstandighede dit verskaf word.
Niemand mag byvoorbeeld ʼn vakansie in Mauritius bemark teen ʼn prys wat “alles insluit” as jy nog ekstra moet betaal of “later kan betaal” as jy daarvoor moet betaal as jy bespreek nie.
Maatskappye mag jou ook nie mislei oor die pryse van goedere en dienste nie. Dit sluit in die verhouding van die prys tot enige prys wat ʼn mededinger vir soortgelyke goedere en dienste vra. ʼn Bank mag byvoorbeeld nie sê dat dit die enigste bank is wat gratis aanlyn bankdienste aanbied as dit nie die geval is nie.
Bemarkers mag jou ook nie mislei oor die feit dat die maatskappy geleenthede borg nie, soos om te sê dat alle professionele rugbyspelers hierdie hemde dra, as dit onwaar is nie.
Advertensies mag jou ook nie mislei oor enige wesenlike feite van goedere of dienste nie, soos om te sê “alle vroue gebruik dit” wat net waar kan wees as elke vrou in die land die produk ontvang het en niemand betaal is om dit te gebruik nie.
Vals of misleidende voorstellings
Volgens artikel 41 mag niemand vals of misleidende direkte of indirekte voorstellings in woorde en gedrag maak oor ʼn wesenlike feit van goedere en dienste nie. ʼn Maatskappy kan nie in ʼn advertensie spog “ons is die goedkoopste in die land” as daar nie eers ʼn nasionale opname gedoen is waarin daar bevind is dié maatskappy is werklik die goedkoopste nie.
Bemarkers mag nie oordrywing, innuendo of dubbelsinnigheid oor ʼn wesenlike feit gebruik nie, of versuim om ʼn wesenlike feit bekend te maak as dit op ʼn misleiding neerkom nie. Wanneer ʼn winkelassistent besef dat jy ʼn heeltemal verkeerde indruk van ʼn produk het, moet hy jou reghelp en seker maak jy het die korrekte feite om jou in staat te stel om ʼn ingeligte keuse te maak.
As jy byvoorbeeld ʼn dekodeerder koop en dink dat jy al die kanale wat dit aanbied kan kyk, maar slegs ʼn kontrak vir ʼn beperkte aantal kanale onderteken, moet die winkelassistent verduidelik watter kanale jy sal kan kyk. Dit is dus die winkel se plig om enige oënskynlike wanindruk van jou kant af reg te stel indien dit op ʼn valse, misleidende of misleidende voorstelling kan neerkom.
Winkelassistente mag ook nie valslik voorstel dat goedere of dienste enige borgskap, goedkeuring of affiliasie het wat nie waar is nie. ʼn Gholfstok kan byvoorbeeld nie bemark word as “die soort waarmee Ernie speel” as hy dit nie gebruik nie.
Hulle mag ook nie aanvoer dat goedere of dienste bestanddele, prestasie-eienskappe, bykomstighede, gebruike, voordele, eienskappe, borgskap of goedkeuring het wat hulle nie het nie of dat dit van ʼn spesifieke standaard, kwaliteit, graad, styl of model is as dit nie die geval is nie.
ʼn Produk mag byvoorbeeld nie as “goed vir jou hart volgens dokters” bevorder word as elke dokter in die land dit nie vir hul pasiënte voorskryf nie. Produkte kan ook nie as nuut of ongebruik bemark word as dit nie is nie of as dit opgeknap of herwin is nie.
Onroerende eiendom mag ook nie geadverteer word met eienskappe wat dit nie het nie of dat dit wettig gebruik kan word vir ʼn doel wat in werklikheid onwettig of onuitvoerbaar is of dat dit naby enige geriewe of toeristeaantreklikheid is as dit nie die geval is nie. Daarom moet ʼn ‘strandhuis met ʼn see-uitsig binne loopafstand van die sentrale sakekern’ presies dit wees: ʼn huis op die strand naby die winkels.
Goedere mag ook nie bemark word met die belofte dat die nodige diens-, instandhoudings- of herstelgeriewe of onderdele geredelik beskikbaar is vir of binne ʼn redelike tydperk indien dit nie waar is nie en adverteerders mag ook nie belowe dat enige diens, onderdeel, vervanging, instandhouding of herstel nodig of raadsaam is indien dit nie die geval is nie.
Advertensies moet ook eerlik wees oor spesifieke prysvoordele en heffings vir ʼn spesifieke doel. Werknemers, verkoopspersone, verteenwoordigers of agente mag nie sê dat hulle die nodige gesag het om oor die bepalings van ʼn ooreenkoms te onderhandel of te sluit as dit nie so is nie en hulle mag ook nie voorgee dat die transaksie enige regte, remedies of verpligtinge van ʼn verbruiker beïnvloed nie.
Verkoopspersone mag jou ook nie na ʼn demonstrasie of geleentheid nooi of met jou kommunikeer as hulle jou mislei oor die rede vir die uitnodiging nie, soos tyddeelverkopers wat jou na ʼn ete nooi waar hulle druk op jou plaas om tyddeel te koop.
Hulle mag jou ook nie afslag of ʼn geskenk aanbied as jy help om meer kliënte te vind nie.
