Nuuskommentaar: Het die ANC die land gekaap?   

(Foto: Wikimedia Commons)

Al hoe meer berigte rapporteer dat alles nie pluis is met die wettigheid van verskeie aspekte van die afgekondigde ramptoestand nie. In Maroela Media se kommentaarrubriek is uit die staanspoor geargumenteer dat die ramptoestand slegs die regering se bedoelde impak kan hê as dit deur die regsgronde van ’n noodtoestand onderskryf sou wees, ’n uiters ongelukkige verloop. Heel verstaanbaar het dié stelling die hare laat rys, maar die ironie is dat ’n nie-afgekondigde noodtoestand nou wel geld, maar nou sonder die beperkende grondwetlike voorskrifte wat tydens ’n formele noodtoestand sou moes geld.

Maar dis nie nou die tyd vir ’n verspoegkompetisie nie. Volgens oorlewering het ’n sekere land se kabinet ’n marathon-vergadering in afsondering gehou om te besluit of teen ’n buurland oorlog verklaar moes word. Toe die vergadering oplaas verdaag, was die land reeds deur die buurland verower. Verskeie groepe het aangedui dat hulle met ’n regsaksie gaan begin tensy pres. Cyril Ramaphosa teen 4 Mei op ’n skrywe sou reageer. Van die land se voorste regslui, asook ’n bekende politieke wetenskaplike, het hul ernstige kommer uitgespreek.

Ook die Vryheidsfront Plus is onthuts, en het by monde van sy leier, dr. Pieter Groenewald, oor nog ’n aspek wat die rooi ligte laat flikker, geskryf: “Die ANC se poging om in sekere provinsies totale beheer uit te oefen oor alle voedselhulp en die verspreiding daarvan is totaal onaanvaarbaar. Die regering wil hom nou die reg toe-eien om aan skenkers voor te skryf wie gehelp mag word met hul skenkings en wie nie. Daar was in die laaste weke talle berigte oor korrupsie en hoe die ANC hulpverlening tot sy eie party-politieke voordeel aanwend.

“Daar word reeds teen minderhede gediskrimineer ten opsigte van hulppakkette aan kleiner sake-ondernemings. Dit is selfs amptelik bevestig deur die Noord-Gautengse hooggeregshof se uitspraak dat die toekenning van hulp op grond van ras wel grondwetlik en regmatig is. Die VF Plus stem nie daarmee saam nie.

“Dit wil voorkom of die regering totaal magsdronk geraak het en vae regulasies word aan wetstoepassers oorgelaat om self in detail te vertolk.

“Die ANC het oor baie jare ʼn reputasie opgebou dat hy staatshulpbronne gebruik tot sy eie voordeel en veral die uitdeel van kospakkies het telkemale ter sprake gekom waar mense in ANC-kleure kospakkies aan alle hulpbehoewendes uitgedeel het om sodoende die indruk te wek dat dit van die ANC kom.

“Die huidige regulasies het dit ten doel om die verspreiding van die koronavirus te vertraag en die publiek se samewerking daarmee en hul bereidwilligheid om minderbevoorregtes te help, was tot dusver baie goed. Die regering moet hierdie welmenendheid nie vertrap nie.” (Lees die volledige stuk hier.)

Die opsommende indruk wat uit ’n samevattende berig op Maroela Media blyk, is dat die ANC die situasie kaap om via die bevelsraad van die ramptoestand magte te sentraliseer en na die ANC as party te verplaas. Ook Tim du Plessis spreek in Rapport kommer uit oor die mate waarin staatsgesag die knie moet buig voor magsdronkheid. Ander berigte dui aan hoe menseregte voor skynbare burokratiese praktyke swig en byvoorbeeld bydra tot hongersnood.

Suid-Afrika mag dalk nog nie beduidend iets van klassieke staatsgrepe ervaar het nie. Daar was wel verwante voorbeelde soos dié van Adam Tas, die uitgewasde voorbeeld van Slagtersnek, die Jameson-inval, die Rebellie, die sogenaamde statutêre staatsgreep wat PW Botha uit die politiek gedruk het, die nou reeds bekende staatskaping, en nou wat stellig bekend kan staan as die (ongrondwetlike) Covid-19-gesagsverskuiwing.

Sedert die nuwe Grondwet van krag geword het, het al meer leemtes daaraan aan die lig gekom, met die Konstitusionele Hof se Matie-taaluitspraak wat ’n groot duik in die konsep van trias politica (skeiding van magte) geslaan het – en spesifiek die geskrewe teks van die Grondwet en om dit binne die stroombaan van die onderhandelde grondwetilke beginsels te behou.

Dit alles staan in die konteks van wat sedert 1994 gekristalliseer het. Toe reeds is probeer om alle buitelandse skenkings wat vir nood en heropbou bedoel is deur die ANC-regering te “kaap” en probeer om dit na die Kagiso-Trust te kanaliseer. In baie kringe is die Kagiso-Trust beskou as die ANC se finansiële been. Feit is die Kagiso Trust het volgens sy eie aansprake die volgende vermag: “Over the past 30 years, we have invested over R2,2 billion in development and implemented over 1 831 programmes.” (Uit die amptelike webwerf van die Trust.)

In die parlement is eenvoudig wette gemaak wat opposisiepartye verhinder het om konsepwetgewing voor te lê en om ook ander demokratiese funksies te vervul. Interne ongelukkigheid het onder meer die politieke loopbaan van die destydse speaker Max Sisulu gekos, en regsaksie deur die IVP se Mario Ambrosini het daartoe gelei dat die Konstitusionele Hof hierdie blatante “staatsgreep” omgekeer het net toe die parlementêre griep in dubbele longontsteking in albei longe omgesit het.

Skielik lyk die hardhandigheid waarmee lede van die gewapende magte hulle sedert die afkondiging van die ramptoestand op burgerlikes laat lostrek het verdag. So al asof hulle iets geweet het wat die bevolking nie geweet het nie. Die intrek van nog meer as 70 000 soldate lyk skielik ook nie meer so bo verdenking nie, veral saamgelees met die verbod op burgerlike plaaswagte en straatpatrollies om met hul werk voort te gaan.

Dui die onderskeie berigte werklik op ’n staatsgreep? Dit hang af van watter definisie van ’n   staatsgreep ’n mens aanhang. Sou dit op klandestiene klimaatskepping neerkom? Die enigste mag in Suid-Afrika wat tot die opmors op hierdie skaal van ’n stratkom-operasie in staat is, is die twee faksies van die ANC.

In Kommentaar, RSG se program op Sondagaand 3 Mei wat die welberedeneerde prof. Erwin Schwella ingesluit het, is die woord “staatsgreep” nie gebruik nie, en kwalik geïmpliseer. Die algemene indruk was dat baie van die verwikkelinge na interne struwelinge in die ANC herlei kan word. Die vingers is veral na dr. Nkosazana Dlamini-Zuma gewys wat haarself as “nie-amptelike premier” laat manifesteer en byvoorbeeld ten opsigte van die verbod op sigarette eenvoudig Ramaphosa se opheffing van die verbod “geveto” het.