Nuuskommentaar: Satanisme in die nuus

Zak, Cecilia en Marcel Maandag in die Johannesburgse hooggeregshof. Foto: Mia Spies/eNuus

Die woord satanisme is gereeld genoem in die pas afgehandelde saak wat algemeen as die Krugersdorp-moorde bekend geraak het. Satanisme het veral sedert die sewentigerjare periodiek in die Suid-Afrikaanse strafregsgeskiedenis na vore getree, maar dit is steeds nie heeltemal duidelik hoe kwesbaar Suid-Afrikaners is nie, en ook nie hoe ’n groot bedreiging dit is nie.

Satanisme is weer in Suid-Afrika in die nuus na verskeie mense aan die Rand verskeie lewenslange termyne gevangenisstraf vir moord, en ander termyne vir ander misdade, opgelê is. Soos altyd is standpunte hieroor uiteenlopend.

Na groot aarseling, en ’n toegespitste gebed om die regte dinge te skryf, is hierdie onderwerp eers as dagtema aangepak. Die uwe is egter geen kundige op die gebied van satanisme nie, en verkies om eerder te fokus om die Here self te ken en lief te hê. Sonder om van die impak, of beweerde impak van satanisme, op die alledaagse lewe kennis te neem, ontbreek sekere insigte oor die aktualiteit – en dit is die fokus van hierdie nuuskommentaar.

Gelukkig is Maroela Media ’n selfverklaarde Christelike nuusmedium, en as sodanig kan die uwe onbeskaamd die onderwerp vanuit ’n pro-Christelike perspektief, na die beste van my vermoëns aanspreek.

Die laaste ding wat hiermee beoog word, is dat veral jonger mense se belangstelling in satanisme opgeskerp word, en kinders uiteindelik in die slagyster van belangstelling en blootstelling in die web van die slegte/bose ingesuig word.

Is Satanisme ’n werklike manifestasie van duiwelaanbidding? Is die duiwel werklik? Is dit ’n kultiese manifestasie van die Bose of paganisme? Is dit verslawend soos dat dit met dwelms verband hou? Is dit ’n verwronge “ontsnapping” uit gemeenskapsnorme waar gemeenskapsnorme dikwels ter wille van vorm eerder as met liefde vir kinders en jong mense aangebied word?

Om die woorde “satan” en “duiwel,” te google, lewer enorm baie trefslae. Ook wanneer dit meer spesifiek met die agtervoegsel, “-aanbidding” vir die blikbrein gevoer word, terwyl die woord “satanisme” self meer as 700 000 trefslae oplewer.

Die woord “Lucifer”, wat volgens die agtergrondinligting net na die reeks “Lucifer” verwys, en waar een van die duiwel se “engele” in ’n onlangse episode Afrikaans gepraat het, en volgens inskrywings die indruk sou geskep het dat Afrikaans die amptelike taal van die hel is, het ’n yslike 75 miljoen trefslae.

Maar wat sê die Bybel? In die 1983-vertaling het die woord “duiwel” 45 trefslae, en die woord “Satan” 46 trefslae. In die NetBible is daar verskeie meer, maar dit sluit ook die trefslae in die verklarende notas in.

In een van hierdie verklarings, soos dit 1 Johannes 3 verklaar, word die woord “devil” soos volg uitgelê: “It is best to view the distinction between ‘everyone who practices sin’ in 3:4 and ‘everyone who resides in him’ in 3:6 as absolute and sharply in contrast. The author is here making a clear distinction between the opponents, who as moral indifferentists downplay the significance of sin in the life of the Christian, and the readers, who as true Christians recognize the significance of sin because Jesus came to take it away (3:5) and to destroy it as a work of the devil (3:8). This argument is developed more fully by S. Kubo (‘1 John 3:9: Absolute or Habitual?’).

AUSS 7 [1969]: 47-56), who takes the opponents as Gnostics who define sin as ignorance. The opponents were probably not adherents of fully developed gnosticism, but Kubo is right that the distinction between their position and that of the true Christian is intentionally portrayed by the author here as a sharp antithesis. This explanation still has to deal with the contradiction between 2:1-2 and 3:6-9, but this does not present an insuperable difficulty. The author of 1 John has repeatedly demonstrated a tendency to present his ideas antithetically, in ‘either/or’ terms, in order to bring out for the readers the drastic contrast between themselves as true believers and the opponents as false believers. In 2:1-2 the author can acknowledge the possibility that a true Christian might on occasion sin, because in this context he wishes to reassure his readers that the statements he has made about the opponents in the preceding context do not apply to them. But in 3:4-10, his concern is to bring out the absolute difference between the opponents and his readers, so he speaks in theoretical rather than practical terms which do not discuss the possible occasional exception, because to do so would weaken his argument.”

Die trefslae dui aan dat satanisme voor die 1970’s relatief min in die Suid-Afrikaanse nuus-literatuur voorgekom het, Hierna was ’n paar opspraakwekkende misdade, en veral moorde, periodiek met satanisme verbind. Die polisie het selfs ’n eenheid vir okkultisme, wat op satanisme, gefokus het, in die lewe geroep en die destydse polisieman, Danie Krugel, was landswyd ’n gewilde spreker, en is ook wyd as kenner beskou.

Berigte en ander skryfwerk oor satanisme het gereeld ’n verband getref tussen satanisme en aspekte soos misdaad, dwelms, die offer van swart katte en selfs menslike offers.

Soms was daar skokkende syfers, soos dat daar tot 40 000 praktiserende sataniste in Suid-Afrika is, en soms selfs dubbel soveel. Ook sou daar ’n groot aantal satanistiese gemeentes wees. Die literatuur meld egter ook gereeld dat konkrete bewyse vir baie van hierdie aansprake gewoon ontbreek. Dit is ook nie altyd duidelik of die gebruik van satanisme die werklike aanbidding van satan as sentrale oogmerk het nie, en of dit in ’n mindere of meerdere mate as ’n soort rookskerm vir geestesongesondheid, ’n wye spektrum van verslawings, misdaad (veral dwelm- en prostitusieverwant), kultiese beheeroorname van mense se eie wil, en vele meer sou dien nie.

In die Engelse aanhaling hierbo word dit duidelik gestel dat die idee dat dit hier handel oor die uiterste kontras van goed (sonder sonde) en sleg (leef in sonde). Tog lui een opskrif: “Selfs Satanisme moet respek kry in skole.”  Dié houding blyk uit die opspraakwekkende hofsaak van die organisasie Ogod (Organisasie vir Godsdiensonderrig en Demokrasie) om te probeer voorkom dat staatskole deur godsdiensonderrig teen nie-gelowige kinders diskrimineer.

Op die oog af hou hierdie standpunt oor satanisme verband met die opvatting dat die godsdiensvryheid wat die Grondwet waarborg, absoluut is en dat net die misdade wat sataniste pleeg, soos ook deur die aanhangers van ander godsdienste of ateïste, beveg moet word.

Binne kerklike verbande is daar ’n sterk beweging om die bestaan van die duiwel as entiteit te ontken, hoewel die boosheid as verskynsel erken en aanvaar word. Vir diegene wat dit moeilik vind om sekere standpunte letterlik te aanvaar, is daar die “handleiding” om dan minstens te kan deelneem aan die stryd tussen goed en sleg. Sekerlik die handigste “handleiding” vir die onderskeid is die lys uit verskillende gedeeltes van die Bybel saamgestel oor die goeie vrugte van die Heilige Gees. Die Bybel lys ook die slegte vrugte waarvan wyd gehou moet word.

Die goeie vrugte van die Heilige Gees is: Verstaan genade van God, regverdigheid, waarheid, leer wat gee God vreugde, liefde, vreugde, vrede, geduld, vriendelikheid, getrouheid, sagmoedigheid, selfbeheersing, inskiklik, vol genade, onpartydig, nie veroordelend wees nie.

Die slegte vrugte (volgens die Engelse aanhaling in die nuuskommentaar die domein van die slegte) is in die Bybel genoem as: Deelname aan ongehoorsaamheid, dade wat in die geheim gepleeg word te erg om te noem, verwaandheid, uitlokkend/skoorsoekerig, selfsugtig wees, jaloers wees, vertel leuens, skynheilig, veroordeel kwaadwillig.