Boere vies oor kragvermindering

Foto ter illustrasie. (Foto: Maroela Media)

Talle boere in die Waterberg-streek naby Lephalale in Limpopo is bekommerd dat sogenaamde lasvermindering wat die afgelope week op die kraglyn ingestel is, hul produksie in die wiele gaan ry.

Dit is ʼn stap wat die boere boonop groot finansiële verliese kan laat ly.

In hierdie stadium word krag tussen vier en ses ure per dag op die netwerklyn afgeskakel, selfs al betaal boere getrou hul kragrekeninge.

’n Boer op ʼn plaas sowat ses kilometer buite Lephalale, sê die lasvermindering gaan die grootste uitwerking op die besproeiing in die komende planttyd hê.

“Ons sal nie gewasse kan natmaak sonder spilpunte nie. Met die somer wat om die draai is, sal die gewasse vrek indien dit nie voldoende besproeiing ontvang nie. Dit beteken dan dat ons nie kan produseer nie,” sê dié boer op voorwaarde van anonimiteit.

Daar is talle wildplase, lodges en selfs ’n krokodilplaas in die omgewing wat groot verliese kan ly indien die lasvermindering langer volgehou word.

Bennie van Zyl, hoofbestuurder van TLU SA, sê die lasvermindering het ook ’n rimpeluitwerking op plase as sake-entiteite, sowel as op die landboubedryf in die geheel.

“Wanneer die spilpunte weens die lasvermindering nie werk nie, kan dit nie net die boer se opbrengs negatief beïnvloed nie, maar dit kan hom ook geld uit die sak jaag omdat hy nie die water waarvoor hy betaal het, kan gebruik nie. Die water wat nie gebruik word nie, vloei in die kanaal en gaan verlore,” verduidelik Van Zyl.

Hy sê die kragonderbrekings het ʼn enorme uitwerking op boere se produksie en winsgewendheid.

“Groenteboere het krag nodig vir hul koelkamers, melkboere vir hul melkerye en veeboere wat elektriese pompe gebruik om water vir hul diere te pomp, benodig krag daarvoor.”

Hy sê verder gee Eskom nie vir hierdie boere afslag op lyngeld nie en hulle betaal steeds die volle heffing ondanks die lasvermindering.

“Boere moet begin kyk na alternatiewe kragopwekking.”

Alternatiewe kragopwekking het weer ander uitdagings, wat insluit die peperduur brandstof vir kragopwekkers.

“Boere kan ook nie eintlik spilpunte bedryf op hernubare kragbronne soos sonkrag nie omdat die sonkrag nie die groot hoeveelheid krag vir die spilpunt kan voorsien nie.”

Inwoners van Marken, ʼn dorp sowat 70 km van Lephalale, het sowat ʼn maand gelede ook onder lasvermindering van tot agt ure per dag deurgeloop.

Plaaslike ondernemings moes ten duurste van kragopwekker gebruik maak en die Marken Primary School het leerlinge noodgedwonge huis toe gestuur.

Sikonathi Mantshantsha, woordvoerder van Eskom, sê lasvermindering word ingestel in gebiede waar kragtoevoerpunte oorlaai word weens onwettige kragverbindings en ander vorms van diefstal van elektrisiteit.

“Lasvermindering word van 05:00 tot 09:00 en 17:00 tot 22:00 ingestel,” sê hy.

Mantshantsha sê indien kragtoevoer nie in dié tyd afgeskakel word nie, word Eskom se infrastruktuur erg beskadig weens die oorlaaide netwerk.

“Die skade sluit in ontploffings van transformators, mini-substasies en ander toerusting,” sê hy.

Die organisasie Sakeliga beplan om ’n aanmaningsbrief op Eskom te beteken in ʼn poging om ʼn einde aan die kragvermindering te bring. Tian Alberts, regs- en skakelbeampte van Sakeliga, sê Eskom moet nog daarop reageer.