Graskop onder beleg; ingryping nóú nodig

Inwoners het verlede Dinsdag die polisiestasie se hek met ‘n ketting en slot gesluit (Foto: Graskop Socialmedia/Facebook)

“Misdadigers is op die oog af besig om beheer oor plattelandse dorpe te neem omdat hulle nie meer respek of vrees vir die polisie het nie. Hulle is ook bewus van die feit dat die hulpbronne in kleiner dorpe ontoereikend is.”

Só sê dr. Johan Burger, ʼn onafhanklike misdaadkenner en navorser, ná ’n waaghalsige aanval deur ’n groep rowers verlede Sondag op Graskop in die Laeveld. Die dorp word glo al die afgelope twee jaar deur misdadigers geteister.

Die dorp was die Sondag (30 April) onder beleg van ’n bende van minstens 13 swaar gewapende aanvallers wat in die vroeë oggendure alle toegangsroetes na die dorp versper en skote in die strate afgevuur het. Dít terwyl plaaslike polisiebeamptes luidens berigte in die plaaslike polisiestasie geskuil het en eers heelwat later hul verskyning op die toneel gemaak het.

Volgens brig. Selvy Mohlala, polisiewoordvoerder, het die rowers op verskeie winkels op die dorp toegeslaan en onder meer kluise met plofstof oopgeskiet.

Sommige keelvol inwoners het twee dae later self die plaaslike polisiestasie se hek met ’n ketting en slot gesluit en die stasiebevelvoerder se kop geëis. Die polisie ondersoek tans dié voorval en volgens Mohlala kan inwoners aangekeer en vervolg word omdat hul optrede “onwettig” was.

Linda Grimbeek, hoof van die Kruger-Laeveld‑sakekamer, sê die stap is gedoen uit suiwer desperaatheid en frustrasie omdat die polisie tot dusver nog niks kon doen om die bendes wat inwoners se lewens en sakeondernemings bedreig, vas te vat nie.

“Inwoners is raadop oor die polisie se onvermoë om hierdie bendes te stuit wat die dorp al vir twee jaar in ’n wurggreep het,” sê Grimbeek.

Burger sê dit is onbegryplik en onaanvaarbaar dat daar vir só lank nie aandag aan die bedreiging gegee is nie.

Hy sê die blaam kan moontlik voor die bevelvoerder of die provinsiale kommissaris se deur gelê word.

“Óf die provinsiale kommissaris is nooit van die situasie ingelig nie, óf sy is ingelig maar het niks aan die saak gedoen nie. Die provinsiale kommissaris het meer toegang tot spesialiseenhede en kon ingegryp het.”

Grimbeek sê die rooftogte in Laeveldse dorpe is weens onwettige mynbou- en stropingbedrywighede in die gebied.

Tekort aan hulpbronne

Argieffoto bloot ter illustrasie. (Foto: SAPD)

Die polisie op die platteland het eenvoudig nie genoeg hulpbronne nie omdat daar oor die jare op plattelandse dorpe nie so ʼn groot behoefte vir dieselfde hoëdigtheidspolisiëring as in stedelike gebiede was nie, sê Burger.

“Wat misdaad betref, was plattelandse gebiede in die verlede stiller en rustiger as stede. Dit is egter nie meer die geval nie. Die afgelope ruk is al hoe meer plattelandse polisiestasies deur rowers vir vuurwapens geteiken – wat duidelik is, is dat die rowers nie vrees of respek vir die polisie het nie.”

Burger meen die situasie in die platteland moet gefokusde aandag van die topbestuur van die polisie kry.

Buiten die tekort aan hulpbronne, is daar ook ’n tekort aan vuurwapens onder beamptes op die platteland en daar is kommer oor die gehalte van die beamptes, veral bevelvoerders en senior beamptes. Boonop dra te min polisiebeamptes by tot die geweldig onrusbarende gebrek aan polisiëring in gemeenskappe, sê Burger.

“Polisiebeamptes op die platteland en stede kry almal dieselfde opleiding. Die probleem kom daarby dat die plattelandse polisie nie geredelik toegang tot bykomende hulpbronne en mannekrag het nie – soos die ontplooiing van spesialiseenhede.”

Oor die kwessie van private misdaadbekamping en of gemeenskapslede die polisie se funksie kan oorneem, sê Raymond Hohls, operasionele bestuurder van gemeenskapsveiligheid by AfriForum, dat die gemeenskap die polisie se hulp tog nodig het omdat gewone inwoners en selfs buurtwagte nie die magte of regte van polisiebeamptes het nie.

“Gemeenskapslede en buurtwagte kan wel help om die gemeenskap te beveilig en op taktiese vlak die polisie by te staan,” sê Hohls.

Inwoners gefrustreerd

Burger sê die polisie kan in wetgewing redes vind om teen die inwoners op te tree, maar volgens hom gaan dit nie die groter probleem in die gemeenskap oplos nie.

“Die inwoners het alle reg om gefrustreerd te voel, want hulle is aan misdaadsindikate uitgelewer, met die polisie wat die eerste linie van verdediging is, maar nie eers in die hitte van die stryd uit die blokke gekom het nie,” sê hy.

“Die polisie moet eerder dieper kyk en bepaal waarom die inwoners só opgetree het en dié frustrasies pak. Hulle moet gesprekke met die gemeenskap voer oor wat nodig is om weer wet en orde te herstel.”

Hy waarsku dat mense nie onwettig moet optree in pogings om die polisie tot optrede te dwing nie.

“Dit gaan ook nie die probleem oplos nie.”