Strafkrag: ‘Oneties om boere te weerhou van kosproduksie’

(Foto: Maroela Media)

TLU SA sê sy ondersteuning van Sakeliga se aanmaning aan Eskom om die toepassing van onwettige lasvermindering, oftewel strafkrag, stop te sit, berus onder meer daarop dat dit oneties is om boere daarvan te weerhou om kos te produseer.

Sakeliga werk saam met TLU SA en Agri Noordwes om in belang van geraakte lede van die drie organisasies in Noordwes en Limpopo, die onwettige instelling van lasvermindering stop te sit. Die geraakte lede is meestal boere en klein ondernemings in landelike gebiede.

Lasvermindering, wat onderskei moet word van die nasionale beurtkragprogram, is ’n onlangse praktyk waarmee Eskom elektrisiteitstoevoer op geteikende toevoerlyne vir ure aaneen heeltemal staak. Die rede hiervoor is oënskynlik om te verhoed dat die netwerk in hoëdigtheidgebiede, waar daar talle onwettige aansluitings is, oorlaai word en skade aan netwerkinfrastruktuur aangerig word.

Hoewel die Wet op Regulering van Elektrisiteit voorsiening maak vir ’n vorm van lasvermindering, mag dit nooit ’n volledige staking van elektrisiteitstoevoer behels nie, maar slegs ’n gepaste vermindering in lasgrootte. Gebruikers moet ook deeglik vooraf in kennis gestel word.

“Ons ondersteuning vir Sakeliga se saak is op vier bene gegrond. Eerstens is lasvermindering in die huidige formaat ongrondwetlik omdat dit diskrimineer. Dit is ook oneties omdat dit boere daarvan weerhou om kos te produseer. Dan is dit teenstrydig met verbruikers se kontrak met Eskom: Ons betaal Eskom, maar hy lewer nie sy diens nie. Laastens is daar geen beloning vir gebruikers wat betaal het ondanks beurtkrag waartydens ons bly betaal het nie,” sê Mauritz Lombard, TLU SA se bestuurder oor beleidsake.

Bennie van Zyl, hoofbestuurder van TLU SA (Foto: Maroela Media)

“Die situasie is geheel en al onbillik. Die uitwerking op ’n boer – ongeag waarmee hy/sy boer – is wesenlik en omvangryk. Hier is ’n onmiddellike verlies aan produksie as die boer nie sy/haar besproeiingsiklusse kan voltooi nie. Dan verloor die boer ook nog die water wat toegedeel en waarvoor betaal is, wat nie gebruik kan word nie. Die koueketting word gebreek. Voedsel is sensitief vir temperatuurveranderinge. Dit is nie asof boere nié reeds gebuk gaan onder die reuse-insetkoste nie,” sê Bennie van Zyl, TLU SA se hoofbestuurder.

“Eskom is besig om sy verantwoordelikheid na die verbruiker te verskuif,” meen Erika Helm, voorsitter van plaaslike regering by TLU SA. “Dit is die verskaffer (Eskom) se plig om toe te sien wie is die verbruikers wat sy produk gebruik en dat daar teen die ooreengekome tarief daarvoor betaal word. In dié opsig verwaarloos Eskom sy verantwoordelikheid deur die onskuldige party te laat boet vir sy nalatigheid.”

Sy gaan verder deur te sê Eskom wil weereens ’n verhoging toepas sodat die pligsgetroue wetsgehoorsame burgers nog meer moet opdok vir die lewering van die diens terwyl die plundery van krag onverpoos voortgaan sonder enige ingryping of regstelling.

“Dit is die grootste mate van uitbuiting van die land se inwoners deur Eskom wat nie sy plig teenoor sy verbruikers nakom om te sorg dat sy diens behoorlik gelewer word aan betalende kliënte nie, en in werklikheid ondersteun hulle dan die onwettige plundery van krag deur niebetalers.”

Sakeliga eis in die aanmaningskrywe dat Eskom binne 10 dae skriftelik onderneem om alle voorgenome oudits op geïdentifiseerde toevoerlyne binne drie maande af te handel. Eskom moet ook binne 10 dae onderneem dat strafkrag onmiddellik gestaak sal word en dat hangende die afhandeling van die oudits, lasvermindering slegs volgens wetlike voorskrifte ingestel sal word. In besonder mag lasvermindering nooit ’n werklike staking van elektrisiteitstoevoer behels nie.

By gebreke aan dienooreenkomstige ondernemings van Eskom, sal Sakeliga die hooggeregshof in Pretoria nader vir gepaste regshulp.