Pik Botha. Argieffoto.
Met die onlangse afsterwe van Pik Botha, voormalige minister van buitelandse sake, was daar uiteenlopende standpunte oor die oudminister se nalatenskap. Kort voor lank het debatte oor Pik se loopbaan tot ʼn geveg oor die referendum van 1992 gelei. Dit is nie die eerste keer dat gesprekke oor die “Ja vs Nee”-stem prominensie op sosiale media geniet nie. ʼn Tyd gelede het die sanger, akteur en aktivis, Steve Hofmeyr, sy verskoning aangebied vir die feit dat hy tydens die referendum “Ja” gestem het. Hy het dit onder meer as verraad teen sy mense en hul soewereiniteit beskryf. Die skrywer Dana Snyman het daarop reageer deur ʼn artikel te skryf oor waarom hy nie spyt is dat hy ja gestem het nie.
Dit is meningsvormers soos Steve en Dana se goeie reg om standpunt in te neem oor waarom hulle destyds sekere besluite geneem het en hoe hulle vandag daaroor voel. Die vraag is egter of die energie wat gebruik word in die debat wat volg op die kommentaarafdeling van nuusblaaie of sosiale media-platforms nie beter aangewend kan word nie.
Die vraag waarop wit Suid-Afrikaanse kiesers destyds gevra is om oor ja of nee te stem was as volg:
Ondersteun u die voortsetting van die hervormingsproses wat die Staatspresident op 2 Februarie 1990 begin het en wat op ʼn nuwe grondwet deur onderhandeling gemik is?
Ons weet almal vandag wat die gevolg van daardie proses was en daar kan lank geredekawel word oor waarom kiesers destyds, aan beide kante van die debat, gestem het soos hulle het. Dit neem egter nie die uitdagings wat ons vandag in die gesig staar, weg nie:
- Die toekoms van eiendomsreg is onseker
- Afrikaanse onderrig by skole en universiteite is in gedrang
- Afrikaners se posisie in die werkplek word deur rasbehepte wetgewing bedreig
Dit is enkele gegewes en geen vorm van debat oor gebeure van 26 jaar gelede gaan dit verander nie. Om steeds te debatteer oor of dit reg of verkeerd was om in 1992 “Ja” of “Nee” te stem, is om te dink dat ʼn bekgeveg oor Piet Cronje se oorgawe by Paardeberg die gevolge van die Boere se nederlaag met die Anglo-Boereoorlog kan omkeer. Of om te dink dat ʼn debat oor die Natte en die Sappe ʼn einde aan regstellende aksie sal bring.
Dalk is dit eerder tyd om te erken dat nie een van die destydse groeperinge ʼn volhoubare oplossing vir die land se probleme gehad het nie. ’n Dosent in publiekreg aan die Universiteit van Pretoria, prof. Koos Malan het by geleentheid die volgende gesê: “Konserwatiewe Afrikaners was akkuraat om swart nasionalisme nie te vertrou nie. Maar wat konserwatiewe Afrikaners met Afrikaners in die algemeen gemeen het, was dat hulle geen oplossing vir die konstitusionele probleem wat ons as Afrikaners behoorlik akkommodeer, kon bied nie.”
Ons kan by Malan byvoeg en dit waag om te sê dat ons al meer oplossings op vandag se probleme kon gehad het as ons nie in die verlede vasgehaak nie. Daar moet debat wees – maar die debatte moet handel oor oplossings vir 2018 se probleme en nie oor 1992 se besluite nie.
Natuurlik moet daar debatte oor 1992 se besluite wees………..want 99% van die “oplossing” wat jy voorstel nou oor gedebatteer moet word, word gesoek juis as gevolg van die 1992 besluite. Die aanname wat gemaak word dat die 1992 “NEE” stemmers nie ‘n “oplossing” vir die probleme van 1992 gehad het nie, is ook verkeerd. Niemand het daardie oplossings getoets of oorweeg nie………..net voort gestoom sonder inagname van enige iemand anders se geldige punte en stellings. Die grootste les van 1992 is “haastige hond verbrand sy mond”……….en dit moet oor en oor gedabatteer word sodat die nie herhaal word in die toekoms nie.
Ek voel tuis by hierdie kommentaar dankie.
Stem saam.
As daar nie apartheid was nie, dan sou swart nie vir wit so baie gehaat het nie.. Ek weet nie nie hoe die res van die land sou lyk nie, maar plaasmoorde sou 90% minder wees..
Jou woord APARTHEID is die vieslikste woord ooit…dit bestaan nie…het nog nooit bestaan nie…sal nooit bestaan nie…dit is AFSONDERLIKE ekslusiewe individuele kulturele ontwikkeling en bestaan. Dit is wat Die Bybel voorskryf, voorgeskryf het en NOOIT sal en kan verander nie. Saamwerk met ander met liefde is heeltemaal iets anders. Jy hoef nie jou kulturele waardes uit sy grense te laat beweeg nie of hulle saam jou kultuur te mengelmoes nie. Wanneer jy een enkele druppel kleursel in skoon suiwer water gooi is die water nie meer dieselfde kleur nie. Hou jou KLEUR, RAS, TAAL, KULTUUR suiwer of poog daarna en voila….probleem opgelos!!
Lees en LEER jou Bybel, Tale Rasse en KULTURE is in die Bybeltyd gesuiwer deur ons Skepper….wie en wat is die wêreld om die skepping te probeer verander!!!???
Shame, nog steeds blind… party mense se oee sal nooit oop gaan nie. Wat is jou verskoning vir die uitroeiing van blankes in die res van Africa? Ook seker apartheid?
Sendeling as jy nie wil nie, wil jy nie. As jy nie omgee vir jou eie kultuur, mense dan sal jy nie iets doen wil hulle nie aka Transkei, Ciskei, KwaZulu. Die geleentheid was daar en is nie gebruik nie en dit is verby. Dieselfde het gebeur sedert ’94 , geleenthede is volop om iets te doen vir die burgery en die geleenthede is nie gebruik nie. Nou bou gemeenskappe weer enklawes en die res gaan tot niets soos voorspel word deur die IRR. Oogklappe af en kyk regtig wat aangaan en jy sal verbaas wees.
Dit is ongelukkig ‘n persepsie baseer op ‘n wanvoorstelling van die werklikheid.Ons natuur rebelleer teen ons en maak dat ons geneig is om God en ons naaste te haat.Dit is hierdie ingebore rebelsheid wat tot ongehoorsaamheid lei en die nie nakoming van die wet van God.
Die Here Jesus het mos geleer dat:Antwoord: Dit leer Christus ons samevattend in Matteus 22:37-40: Jy moet die Here jou God liefhê met jou hele hart en met jou hele siel en met jou hele verstand. Dit is die eerste en groot gebod. En die tweede wat
hiermee gelyk staan: Jy moet jou naaste liefhê soos jouself. Aan hierdie twee gebooie hang die hele wet en die profete’.
Maar soos in enige onderwys het Jesus die boodskap aan sy toehoorders in hul moedertaal oorgedra.’n taal wat hul kon verstaan.Daarom het diegene wat die boodskap
tydens die uitstorting van die Heilge Gees gehoor het,met blydskap weggegaan en dit in hul eie taal aan huleie mense verkondig.
Tuisonderrig in jou eie taal,tussen jou eie mense ,in jou eie opvoedkundige inrigting,is die pad en dit vereis ‘n eie tuiste en nie ‘n smeltkroes van vreemde gewoontes en kulture nie,waar die sommige ANC glo dat Jesus ANC-kleure sal dra by sy wederkoms.
Sendeling jy sit die pot heeltemal mis.
Sendeling, kom ons kyk ‘n bietjie na die Amerikaanse model. Daar is die swartes in die minderheid en tog kry jy in sommige gevalle konflik tussen Blank en swart. Daar is nie apartheid nie. Nou hoe nou?
Gaan lees asb jou Suid afrikaanse geskiedenis . Lank voor apartheid was daar al plaasmoorde en ander moorde. Wat het gebeur in Dingaan se stad. Daar was nog nie eers “n plaas nie toe word die mense al uitgemoor!!
Gegewe die verswakende posisie van die blanke Afrikaner na 1994 word enklawes nou gevorm . N nie amptlike , subtiele segregasie het spontaan ontwikkel wat in die Zuma periode meer momentum gekry het . Om bv. Misdaad te vermy . Vandag het jy drie vlakke blankes : jou Val de Ve hoe sekuriteit blanke , jou enklawe bewoner wat op die Tuinroete ,Klein Karoo konsentreer en die sulkes in aftree oorde en n groeiende getal Witplakkerkamp bewoners in bv. Pretoria Wes.
Sendeling: wat van die ou Rhodesie waar daar nie apartheid was nie?Wat vd haat in die wereld voordat daar apartheid was?
Dankie
Charles die hele wereld en almal wil he dat Afrikaners (wat nie gekoloniseer of apartheid begin het nie) moet omverskoning vra vir beide bg. en boete betaal daarvoor. Maar die Ja-stemmers wil nie eers daaroor redeneer wat nog verskoning vra vir hul fout nie.
Charles dit sal nie die vandag se probleme oplos nie, hoekom sal ‘n apartheid erkentenis dan enige probleme oplos?
Die oplossing is, bly en was, vryheid vir volke/groepe in hul eie gebied onder hul eie gesag – federaal / selfbeskikking / afsonderlike ontwikkeling. Net soos die ja-broers nie daardie tyd wou luister nie, net so wil jul nie nou die oplossing hoor of sien nie.
Die gesprek moet nou gaan oor hoekom werk die huidige stelsel nie en hoe gaan ons dit verander, sonder om skere mense se wense en behoeftes bo ander te stel.
Ek stem saam met die skrywer, sosiale media kan baie beter aangewend word wanneer dit ‘n denkskrum word vir relevante voorstelle, idees instede van klets.
Ek stem saam met James. 1992 en 1994, ja of nee, reg of verkeerd is water onderdeur die brug. Dit is soos Minister Pik wat oorlede is. Ons onthou die goeie en die lesse wat ons van hom geleer het. Ons begrawe die dooies en lewe vir die lewendes net soos ons die verlede onthou en agter ons laat en vir die toekoms lewe. Ons fokus op die hede en die toekoms, nie die verlede nie. Ons blameer onsself vir ons situasie, want net onsself gaan dit vorentoe maak of breek, nie Minister Pik of Piet Retief nie! Ons weet almal baie goed wat is fout, ons weet net so goed hoe om dit reg te maak. Al wat nou ontbreek is om die verlede vaarwel toe te roep, ons politieke agenda te los en die regte dinge reg te doen. Dit is die enigste manier om vreedsaam reg te maak. Enige ander manier gaan nie vreedsaam eindig nie. Of ons strewe na vrede of ons strewe na oorlog, enige iets tussen in, is loutere onsin en nonsense. Dit is hoekom alles n gemors is, want ons hou daarvan om ons besig te hou met debatte oor nonsens! Soos Steve se, “dis hoe dit is”.
Ek ken ‘n oom wie se kind net nie wou rigting kry nie. ‘n Goeie seun, maar iets het ontbreek. Hy was slim, maar kon net nie vorder nie. Baie keer het ek die oom hoor sê:” As hy net vir my wil sê wat wil hy doen, dan help ek hom. As ek hom moet vat na iemand, sal ek. Maar ek kan nie die mannetjie van die bank laat opstaan nie, hy moet dit self doen.” Ek dink partykeer is die Afrikaner as volk daardie “mannetjie op die bank” wat net nie wil opstaan nie. Ja/Nee stemmers kry die skuld. Afriforum doen nie genoeg nie. Waar is die leier? Almal kla oor selfbeskikking, maar Orania bestaan al vir hoeveel jaar. Is dit omdat iemand anders nog nie gesorg het dat ek werk kan kry daar nie? As jy emmigreer is jy ‘n verraaier. Nee, hel. Kom ons besluit eers wat wil ons hê. Kom ons besluit eers wat wil ons doen. Wat wil ons word as ons groot is? Dan sal ons slegs die verlede onthou om lesse te leer daaruit.
Goed oordink en gestel…
As ek die ding reg verstaan, was die “Ja” stem vir voortgaan met die onderhandelinge. Hierdie was egter nie ‘n ja-stem vir tegniese details van die onderhandeling nie, maar vir voortsetting van die onderhandeling. Ideaal sou gewees het om weer ‘n referendum te hou om te stem vir ‘n federale stelsel / Afrikaner Tuislande / een man een stem / een nasie vs beskerming van individuele kulture ens. Die tweede gedeelte is namens ons gedoen en dít is eerder waaroor die debat gaan, want die regstelling om apartheid af te skaf moes kom, maar met die hoé is ons nie in geken nie en daar is ons bestaan uitverkoop deur slegte onderhandelings.
Wie nié sy geskiedenis ken nie is gedoem om dit te herhaal, so nee ek kan nie saamstem dat ons ophou praat daaroor nie.
As mens die doelwitte van die Nuwe Wereld Orde verstaan , sal jy besef die Ja , Nee Refurendum se uitslae was onvermydelik. Pik Botha het homself so goed van sy taak gekwyt dat hy dit met die eerste probeerslag reg gekry het.
Nou in 2018 is die NWO se agtenda baie meer bekend as tevore en die eindresultaat is weereens onvermydelik.
Marvel se “Invinity War” verduidelik ons lot die beste , Thanos word uitgebeeld as die planeet se held.
Dit is absoluut belaglik om te dink dit die sogenaamde ja/nee stem deur minder as 10% van die bevolking enige effek op die Status Quo van verdag sou gehad het. Dit is net so belaglik om te dink dat die regering van die 80’s hulle enigsins gesteur aan die uitslae : dit was bloot net om die paar stemgeregtigdes met ‘n gewete te laat beter voel…..nee hulle het boot vir tyd gespeel tot hulle, hulle eie posisies beveilig het!
Dit gaan nie meer oor ja of nee stemme nie – gaan tog nie die verlede verander nie – help ook nie om te huil as jy nie deel is van die stem proses nie ” my stem help nie” . ons is nou in n situasie en moet nou help met wederopbou , in God vertrou om die land weer op koers te bring
Ek weet nie baie nie, maar ek weet een ding… in 1992 was hierdie land in `n baie beter posisie as wat dit nou is
Komaan James, natuurlik is die intense bespreking en debatvoering oor die ja – nee stem uiters belangrik! En hopelik word dit nog gevoer vir ‘n duisend jaar. Die belang hiervan is soortgelyk aan die lykskouing waaraan forensiese wetenskaplikes bitter baie tyd aan ‘n dooie liggaam spandeer om korrek te bepaal wat fout gegaan het, want vriend James, in kennis is mag!
Mag die debat voortgaan tot die lykskouing volledig afgehandel is.
Amen…
Uit ‘n persoonlike oogpunt is ek bly dat daar so baie sienswyses is en dat almal dinge debateer. En ek stem absoluut saam dat ons uit die verlede moet leer.
Wat ook belangrik is om te onthou (en dit is hier bo genoem), Geskiedenis, is presies wat die woord se . Geskiedenis.
Geen persoon hier bo, maak nie saak hoe ” opinionated” nie, kan Geskiedenis verander nie. Daar is tog een ding wat ons wel kan doen.
Ons kan Geskiedenis maak.
So……………..
Wat is die Geskiedenis wat jy beplan om te maak van vandag af vorentoe? Waaroor wil jy debateer oor 26 jaar van nou af as ons almal nog hier is.
nTipiese destydse plitieke slagyster (wat ons almal goet onthou) waarmee die destydse kieserkorps gevang is. Dit is so vaag en wyd dat dit byna niksseggend is.
Lizi jy is baie beskeie maar ek wil vir jou se jy weet wragtig baie. Baie meer as wat hooggeleerde rektors van universiteite en 1000de libs van vandag.
Amen
Sjoe dis moeilik om ‘n mening hier te gee wat nie polities inkorrek is nie, maar kom ek probeer…
Die nageslagte van die referendum stemmers is die wat die swaarste trek en hulle wil nie hoor hoekom jy ja gestem het nie, hulle is van plan om jou foute reg te stel. Ek weet die referendum het mense om die bos gelei, en daar was beloftes van nog ‘n stem indien enige groot veranderinge sou plaasvind, dit het nooit gekom nie, maar enige iemand wat dink dis ok om die land op ‘n skinkbord te gee aan ‘n politieke party wat bekend is vir sy terreur dade en daai besluit nog beskerm, is van lootjie getik, veranderings moes plaasvind en daar was baie idees op die tafel gelê, een waarvan daar ‘n getekende dokument is deur oa mbeki en mulder. Nou is dit die nageslagte wat moet boet vir die voorgeslagte se besluite. Hulle is die wat na 1994 gebore is, en hulle is kwaad.
Swak artikel. Hoe gouer ons die massiewe fout om ja te gestem het in die gesig staar en ons fout erken, hoe gouer sal ons wakker skrik en vandag se probleme nie probeer ignoreer en selfs goedpraat net omdat ons probeer om ons rampspoedige “ja” stem beter te laat lyk nie.
Dit is die punt waaroor dit behoort te gaan!
Die stem wat belowe is na die ja stem het nooit gebeur nie niks het gekom van gedeelde mag …mag was net oorhandig op n skinkbord ! En nou sit ons waar ons sit agv die NP !
Die ou regering, ons blanke burgerlikes met intelligensie, het nie meer n keuse gehad as om ja te stem nie. Met sekerheid kan gese word dat n definitiewe ondenkbare burgeroorlog sou plaasvind, waarin ons blankes in n kort tydperk uitgemoor sou word, indien die verandering nie plaasgevind het nie. Ek bly verstom dat soveel op die oog af intelligente blanke mense dit steeds nie besef nie. Maak nie saak hoe dit beredeneer word nie, Die ou apartheidswette en blanke rassiste wat nie-blanke mense onderdruk en verneder het en behandel het asof hulle diere was in n land wat ons almal,alle rasse , sn is, is verantwoordelik vir die haat teenoor blankes wat oor baie jare opgebou het. Dis nie rocket science nie mense.
In”92 het ek 8 haar our geword, so ek kon nie deelneem nie.
Maar as ek vandag ń verandering kan maak sal ek dit so doen: Jou belasting nommer is jou kieser nommer. So as jy nie belasting betaal nie, dan stem jy nie. Jy het nie die reg as nie betaler om vir my as betaler te besluit watse rigting die land moet beweeg nie
As ek die vraagstuk verstaan is dit dat kiesers nie die kwessie waaroor hulle kon stem destyds verstaan het nie.
Dis dalk tyd dat die kandidate/referendumkantkiesers ooreenkom oor ‘n aantal vrae, sê maar tien, waaroor almal saamstem wat die antwoord is.
Die kieser antwoord die vrae, en dit bepaal die gewig van sy/haar stem.
Iemand wat nie die kwessies verstaan nie en 2 vrae reg antwoord se srem weeg 0.2.
‘n Kieser wat al die vrae reg het se stem weeg 1.
Dan kan die uitslag redelik wees.
Natuurlik mag die “vraestel” nie voor die verkiesing uitlek nie (soos die onlangse Law Society Attorneys’ Admission Exam wat skynbaar voor die tyd uitgelek het en laas Maandag en Dinsdag oorgeskryf moes word.)
Die Grondwet, die produk van die destydse onderhandelinge, en wat nou die hoogste (sekulêre) gesag in die Republiek is, stel dit onomwonde dat enige besluit wat irrasioneel is ongeldig is.
Om te verwag dat kiesers darem ‘n basiese begrip van die kwessies moet hê sou sou dus “rasioneel” wees.
Dalk kan Suid Afrika die eerste land word wat so ‘n gevorderde kiessrelsel in plek kry.
Dit gaan nie mense keer om dwase keuses te maak nie, maar ten minste sal dit ingeligte dwase keuses wees.
Dis soos wanneer jy die trein sien aankom en steeds oorry teenoor nie die trein sien nie.
En nou kan die “foutsoekers” waaroor CJ Langenhoven so baie geskryf het gerus my kommentaar uitmekaartrek.
Stuiwer ek dink dis ‘n briljante idee!