Nuuskommentaar: Die dubbele standaarde van ‘doublespeak’

Argieffoto. (Foto: Pixabay)

Net betyds vir Vryheidsdag is Helen Zille, die DA se federale voorsitter, gekanselleer oor ʼn twiet van haar gevul is met beweerde “queerfobie” en “haatspraak”.

In die twiet het Zille gereageer op ʼn ander twiet wat handel oor Dylan Mulvaney, ʼn biologies manlike sosialemediapersoonlikheid wat identifiseer as ʼn vrou. Die organisasie OUT LGBT Well-being, wat na die gesondheid, welstand en menseregte van die LGBTIQ+-gemeenskap omsien, het Zille se twiet bestempel as ʼn aanval op die LGBTIQ+-gemeenskap.

Dit volg net minder as ʼn week nadat die Bloemfonteinse appèlhof die uitspraak bevestig het wat die vertoon van die ou Suid-Afrikaanse landsvlag in die meeste omstandighede tot haatspraak verklaar het. Dít minder as ʼn jaar nadat die gelykheidshof bepaal het Julius Malema, leier van die EFF, se sangdreun van “Kill the Boer” kom nie neer op haatspraak nie.

Die nuwe Haatspraakwysigingswet wat haatspraak en haatmisdade vir die eerste keer kriminaliseer, is op 14 Maart 2023 deur die Nasionale Vergadering aanvaar. Dié wetgewing moet nou na die Nasionale Raad van Provinsies gaan vir aanvaarding voordat dit deur die president onderteken word.

Haatspraak as verskynsel is dus iets waaroor die Suid-Afrikaanse samelewing verskriklik sterk voel, gemeet aan dié reëls wat hy maak. Gegewe die moontlike ingrypendheid van die wetgewing is dit soveel te meer belangrik om waterdigte standaarde vir haatspraak en haatmisdade te handhaaf.

Die een ding wat duidelik na vore tree uit bogenoemde voorbeelde, is nie noodwendig die morele regverdigbaarheid van enige van die uitlatings nie. Dit is vir die doeleindes van hierdie ontleding ook nie nodig om enigeen hiervan te verdedig of aan te val nie. Wat veel meer relevant is, is die blatante dubbele standaarde waarmee verskillende uitsprake gehanteer word.

Uit George Orwell se ikoniese boek 1984 word sy twee nuutskeppings “doublethink” en “Newspeak” gekombineer in die afgeleide, en baie bekende, konsep van “doublespeak”. Dit is ʼn taalverskynsel waarvolgens die ware betekenis van woorde doelbewus verwring, verdoesel of omgekeer word. So word taal misbruik en skeefgetrek vir politieke doeleindes.

Dit is hierdie “doublethink” en “doublespeak” wat maak dat ʼn mens, soos in die boek, kan sê oorlog is vrede, vryheid is slawerny en onkunde is mag.

ʼn Hedendaagse vergestalting hiervan, veral in die Amerikaanse konteks, is: woorde is geweld en geweld is woorde. Die uiter van “onaanvaarbare woorde” word ingevolge hiervan bestempel as haatlik, op sigself gevaarlik en gewelddadig. So ook is die pleeg van fisieke geweld vir die “regte” saak heel aanvaarbaar omdat dit net ʼn manier van uitdrukking is. Die etikettering van woorde as gewelddadig en haatlik geskied egter nie op grond van die inhoud van die woorde self nie.

Die deurslaggewende faktor is veel eerder die regerende idees van die dag. Karl Marx het self gesê die idees van die regerende klas word uiteindelik die regerende idees van die samelewing – die oorheersende meesterverhaal stel daarom die grense vir aanvaarbaarheid.

So is die inherente gewelddadigheid en aanhitsing-oogmerke van enige bogenoemde stellings nie noodwendig so relevant nie. Die vraag is dan veel eerder of diegene wat regeer – en hul regerende idees – goedkeuring verleen aan die bepaalde stelling ongeag die inherente gevaarlikheid daarvan.

So bevind Zille haar aan die verkeerde kant van die kulturele golf – een wat volledig vanuit die sogenaamde Amerikaanse kultuuroorlog oorgespoel het na ons eie samelewing.

Mulvaney geniet tans in Amerika enorme gewildheid, nadat hy verlede jaar sy oorgangsreis (transition) op TikTok in video’s begin deel het. Dié biologiese man het intussen ʼn advertensiewoordvoerder geword van onder meer sportbra’s en sanitêre produkte vir vroue. Kritici meen egter Mulvaney onderhou op ʼn neerhalende wyse teenoor vroue bloot ʼn vroulike karikatuur vir persoonlike gewildheid en finansiële gewin. Mulvaney het self in ʼn video genoem hoe ʼn mens “trans” kan wees sonder om ooit hormoonbehandeling of enige geslagsveranderende chirurgie te ondergaan – iets wat Mulvaney self nog nie gekry het nie en wat tog sy geloofwaardigheid onder kritici in twyfel trek.

Mulvaney is, ongeag opregtheid of afwesigheid van opregtheid, absoluut ʼn begunstigde van die kulturele tydsgees wat aanvaar dat mans vroue kan wees en vroue mans. ʼn Wêreld waarin biologiese gegewens keer op keer moet swig voor die sosiaal en polities korrekte konstrukte van die tyd. Enigiemand wat hierdie kwessie moontlik bevraagteken, ondermyn nie net die heersende orde nie, maar word ook as gewelddadig of haatlik bestempel – selfs al sê hulle bloot ʼn verkeerde ding.

Zille se uitsprake word dus voor die voet as haatlik en ʼn geweldsdaad bestempel, juis omdat dit die heersende kulturele orde van die dag bevraagteken – nog lank voordat die werklike moontlike gewelddadigheid of haatlikheid van haar uitsprake ooit beoordeel kan word. Vryheid strek dus net so ver as wat die regerende klas se regerende idees toelaat.

Vryheid van spraak beskerm geen mens se reg om nét dinge te hoor waarvan hulle hou nie. Dit is eerder veronderstel om mense se reg te beskerm om goed te sê waarvan ander nie noodwendig hou nie. Vryheid van spraak word juis in beginsel beskerm om ʼn tiranniese sensuur deur die regerende klas te probeer verhoed, gegrond op dit wat hulle besluit aanvaarbaar is om te sê of nie.

Op die altaar van politiese korrektheid word enigiemand egter geoffer wat teen die standaarde van die bestaande (kulturele) orde en tydsgees praat. Dit is iets waarteen enige vryheid-van-spraak-voorstander, nie noodwendig weens inhoud nie, maar juis in beginsel behoort te baklei. Nie omdat jy self vandag hou van dit wat Helen Zille sê nie, maar juis omdat die regerende klas dalk nie hou van dit wat jý môre sê nie.